A poética resístese

O movemento zapatista de México, a ditadura arxentina, a emigración galega a Suíza…. os acontecementos políticos inflúen nos comportamentos sociais pero tamén nos culturais. No cine, na literatura, na música… na poética, en resumidas contas. E sobre estas formas da acción cultural reflexiona o II Simposio das Poéticas da Resistencia que comeza hoxe en Santiago.

Arturo Casas, presidente do comité organizador, asegura que cando nos referimos a Poéticas de Resistencia falamos “nun plano xeral de pensamento poético, estético, que non é só literario senón tamén interartístico que fai referencia a outras artes”. Pero tamén apunta a que merece diferentes puntos de vista, diferentes formas de miralo, “todo aquilo que ofrece acción e intervención dirixida a un estatu quo que se considera nalgún sentido indebido, inmoral e inconveniente en termos políticos para sexa corrixido”. Outro membro do comité organizador, María do Cebreiro, engade que “partimos dunha noción ampla tanto do concepto de poética como de resistencia porque nos parece que nos permite achegar propostas xerais. De tal xeito, entendemos a resistencia en sentido sociopolítico e a poética en sentido etimolóxico da expresión, na dimensión activa da práctica cultural.”. No fondo, o simposio que comeza hoxe trata de ver ata que punto as propostas literarias, en sentido amplo, se poden relacionar cos movementos sociopolíticos no mundo de hoxe. María do Cebreiro resúmeo asegurando que “é unha forma de pensar o noso tempo desde o poético e desde o sociopolítico”.

Acción e resistencia
O simposio está organizado de tal xeito que combina teoría e práctica. Dunha banda, están as sesións nas que os investigadores chegados de diferentes partes do mundo (principalmente latinoamérica, Reino Unido e a península ibérica) establecen as súas intervencións teóricas atendendo a catro eixes: a teoría como resistencia, a resistencia como sabotaxe, repertorios de resistencia e eficacia da resistencia. Da outra, están as diferentes “experiencias resistentes” que acompañan a recitais, proxeccións e concertos que se desenvolven de xeito complementario. Destaca, ademais da proxección do filme Pó de estrelas de Alberte Pagán, o recital poético no que Alfonso Pexegueiro (con Anxo Pintos á zanfona) abrirán unha especie de “Jam sesion poética” aberta a todos os asistentes. Unha forma de ver que “son dúas facetas indispensables na resistencia cultural” explica María do Cebreiro, que engade que a praxe e a teoría están sempre concibidas como unha maneira dialéctica.

Arturo Casas, membro do comité asegura que, tendo en conta que “as poéticas de resistencia son todas aquelas que están orientadas a cambiar o rumbo social político, cultural e artístico” revela que son accións pensadas, que obedecen a unha planificación. Neste simposio poderán achegarse a diferentes investigacións feitas ao respecto, como a de María do Cebreiro, que analiza a historia das emocións e as historias de vida na especificidade da emigración galega a Suíza; ou a de Constanza Ceresa, que analiza a resistencia do real na poesía e cinema arxentino dos noventa, nesa creación feita por un grupo de creadores pertencentes á chamada “segunda xeración”, é dicir, os fillos da ditadura e testemuñas presenciais dun dos procesos máis agresivos da historia do país austral. Son algúns dos estudos que mantén desde hai pouco máis de dous anos un grupo de carácter internacional que se chama “Poetics of resistance”. Unha rede de investigación impulsada desde universidades británicas (a de Leeds, na que se desenvolveu o primeiro simposio, a de Bristol, e Lancaster principalmente), con moito seguimento na Universidade de Santiago, e diferentes centros académicos de latinoamérica.