O 2009 pasará á historia por comezar cunha crise global salpicada por escándalos financieros e graves complicacións bursátiles. En épocas de recesión a cultura ocupa un segundo lugar. Por iso, non é de estrañar que austeridade e rendabilidade sexan as palabras máis repetidas para os ornamentos relativos a cultura. Revisamos as previsións polÃticas para o 2009 nos diferentes ámbitos: estatal, autonómico e local.
Hai tres claves para entender as polÃticas culturais do 2009. En primeiro lugar a austeridade. Os orzamentos relativos ao eido cultural son os que menos medran de todas as carteiras de goberno. A crise económica obriga a reaxustar os petos e a cultura non é unha prioridade. Pero isto non quere dicir que sexa menos importante. Por ese motivo (e segunda clave) as polÃticas gubernamentais están orientadas a reconverter o sector da cultura en rendible. Por primeira vez, tanto gobernos estatais como locais poñen o énfase en potenciar as industrias culturais, pero entendido como unha industria rendible que viva dos seus ingresos, máis alá das axudas públicas. E nesta liña pode entenderse a terceira clave: a regulamentación. Pendentes da elaboración da lei da Música, dun Plan Galego para a Música e da aprobación do decreto que desenvolva a Lei do Cine estatal
Estatal, a Cultura ten cada vez máis normas e leis.
A polÃtica estatal
As polÃticas culturais do Estado pasan principalmente por incrementar a produción, con liñas de axuda destinadas a todos os ámbitos (non só os das industrias culturais clásicas). Como consecuencia da crise, os orzamentos sofren un incremento menor (só un 0.5%) en comparación co resto das carteiras do goberno central de Madrid. Isto implica que moitos dos grandes proxectos que se foron insinuando ao longo deste ano caen en saco roto. Increméntase a dotación do Plan Nacional de Patrimonio Subacuático, que se executa en coordinación con outros órganos da Administración do Estado, e terá lugar unha reorganización administrativa para dar cubrir novos horizontes.
Precisamente este ano o Ministerio pretende que as chamadas empresas da cultura cambien a súa polÃtica de actuación e comecen un camiño afastado das subvencións públicas. Pero iso só será posible se se fortalecen como empresas (modernización, innovación e adaptación tecnolóxica) substituÃndo as axudas por liñas de préstamos. O novo plan de fomento das industrias culturais pretende integrar todos os sectores máis a xestión de novos programas financeiros. Para fomentar a creatividade contempla axudas a centros educativos públicos mediante concursos de ideas ou premios. No capÃtulo para apoiar a creadores e emprendedores culturais pretende crear liñas de crédito especÃficas para as industrias culturais (en colaboración co ICO): axudas para os custes de avais, axudas para microempresasÂ…. . E para iso acomete unha profunda remodelación administrativa para adecuarse a este novo obxectivo.
Ademais disto, existe outra gran tendencia para o departamento que dirixe César Antonio Molina: o fomento das novas tecnoloxÃas. Crear unha axenda de Internet, dixitalizar o patrimonio e subilo á rede, potenciar redes de datos en liña...é a outra gran liña da polÃtica estatal.
Pero a eses grandes trazos súmanselle outras iniciativas: a creación da Oficina do Traductor como centro e difusión do labor dos tradutores; a celebración de xuntanzas como o II foro da Alianza das Civilización, II Congreso Iberoamericano de Cultura, Presidencia Española do Consello de Europa, XII Conferencia Iberoamericana de Ministros de Cultura; a posta en marcha da Rede Dixital de Museos Españoles, que ten como obxectivo a publicación web dos catálogos das coleccións dos Museos Estatais.
O anuncio da elaboración da Lei da Música, o “impulso ao desenvolvemento do Consello Estatal das Artes Escénicas e Musicais e a transformación do INAEM en Axencia”. E todo isto, mentres se elabora a Lei das Artes Escénicas e Musicais, como desenvolvemento dos plans xenerais do teatro, música e danza. Ademais, no eido lexislativo o sector audiovisual espera a publicación do decreto que regula a Lei do Cine.
O eido autonómico: moito máis que a cidade da Cultura
Os 178.663.791 euros de orzamento que Cultura manexará para o 2009 supoñen unha diminución dun 3,2% con respecto ao ano pasado non impedirá centrarse na creación e acción exterior da cultura. O 2009 será o ano no que se abran os primeiros centros da Cidade da Cultura, un complexo ao que se destinarán 38 millóns de euros (no 2008 foron 45 millóns) e que contará con dúas fundacións para o seu funcionamento.
Os equipamentos culturais (bibliotecas, arquivos, museos ou outros) reciben 18 millóns de euros, un 42% máis, resultando Patrimonio o apartado máis afectado polos recortes. A única novidade deste departamento será o desenvolvemento do Plan Estratéxico do patrimonio Inmaterial. Ademais, manterá o investimento en obras e traballos de rehabilitación de cenobios, igrexas e claustros; continuará cos traballos de centros que fan parte da Rede Galega de Patrimonio Arqueolóxico, coma o do Megalitismo na Costa da Morte, o da Romanización Lugo ou o de ArqueoloxÃa Subacuática en Vigo. A nivel dos camiños xacobeos, destinaranse 625.000 euros ao proxecto de delimitación dos mesmos, asà como partidas a asociacións que traballen arredor destas rutas. Por último, no 2009 crearase un Inventario de Patrimonio Industrial, desenvolver o de Patrimonio MarÃtimo e Fluvial e avanzar no de Patrimonio Etnográfico.
Pero sen dúbida, unha das novidades de 2009 é a posta en marcha real e efectiva da Axencia Galega de Industrias Culturais, que terá un orzamento de 17,05 millóns de euros. Un dos principais proxectos da Axencia será a elaboración do Plan Galego da Industria Musical, cun programa a catro anos semellante ao que xa existe sobre as artes escénicas. É un documento que fixa a polÃtica a seguir para este sector no que atende á creación, produción, distribución e visibilidade da industria musical galega. O plan atende tanto á música gravada como a da música en directo. Entre as novidades está o desenvolvemento de novas liñas de apoio na forma de axudas reintegrables e mais coa consolidación do crédito cultura. En total achegaranse 14 millóns de euros entre apoios á produción, á distribución, á formación especÃfica de creadores e profesionais, á creación de públicos e á internacionalización das industrias culturais. No campo audiovisual haberá cinco millóns destinados ao apoio á produción.
Continuar co desenvolvemento do Plan de Fomento do Libro e da Lectura, a difusión internacional de galerÃas e artistas galegos a través do CGAC, e a promoción da cultura de base (tanto en ámbitos de creación como asociativo) son outras das liñas que pretende desenvolver e potenciar a ConsellarÃa de Cultura para o 2009.
En todo caso, cómpre non esquecer que o 1 de marzo haberá eleccións en Galicia e que este feito condicionará as directrices culturais para os vindeiros catro anos.
O eido local
Malia que son iniciativas ornamentadas desde o Ministerio de Cultura terán repercusión a nivel local. Continúan as obras de construcción da nova sede dos Arquivos Históricos nas provinciais da Coruña e Pontevedra e iniciarase a tramitación para a construción da Biblioteca Pública do Estado en Vigo e Ourense.
Precisamente no concello da Coruña prevén dedicarlle 2.015.145 euros á ConcellarÃa de Cultura. Unha contÃa á que hai que engadir outras partidas que tamén afectan ao ámbito cultural como son os espazos do casco histórico que entra nas competencias de vivennda. Ademais da recuperación de espazos públicos, a creación dun Centro Sociocultural a actuación arqueolóxica no Castro de Elvira é un dos proxectos máis destacados.
Por outra parte, Vigo contará cunha suba dun 10% no orzamento do departamento de Cultura para 2009. Os fondos destinados ao Arquivo Pacheco, que recolle os traballos deste histórico fotógrafo vigués, son os que máis se incrementan, cun 183% máis que supoñen 170.000 euros. Asimesmo, adiantase un orzamento de 90.000 euros destinados a vindeira edición dos Festiclown, que afianzará asà a súa presenza na Cidade OlÃvica logo da xeira de transición deste ano. Ademais do apoio a asociacións e a potenciación da programación de música, teatro e danza, hai tamén cartos para infraestruturas municipais (os terreos do Pazo do Congresos, as obras do Auditorio, e mais as melloras na Casa Galega da Cultura) e para desenvolver o proxecto da rede museÃstica municipal.
Hai tres claves para entender as polÃticas culturais do 2009. En primeiro lugar a austeridade. Os orzamentos relativos ao eido cultural son os que menos medran de todas as carteiras de goberno. A crise económica obriga a reaxustar os petos e a cultura non é unha prioridade. Pero isto non quere dicir que sexa menos importante. Por ese motivo (e segunda clave) as polÃticas gubernamentais están orientadas a reconverter o sector da cultura en rendible. Por primeira vez, tanto gobernos estatais como locais poñen o énfase en potenciar as industrias culturais, pero entendido como unha industria rendible que viva dos seus ingresos, máis alá das axudas públicas. E nesta liña pode entenderse a terceira clave: a regulamentación. Pendentes da elaboración da lei da Música, dun Plan Galego para a Música e da aprobación do decreto que desenvolva a Lei do Cine estatal
Estatal, a Cultura ten cada vez máis normas e leis.
A polÃtica estatal
As polÃticas culturais do Estado pasan principalmente por incrementar a produción, con liñas de axuda destinadas a todos os ámbitos (non só os das industrias culturais clásicas). Como consecuencia da crise, os orzamentos sofren un incremento menor (só un 0.5%) en comparación co resto das carteiras do goberno central de Madrid. Isto implica que moitos dos grandes proxectos que se foron insinuando ao longo deste ano caen en saco roto. Increméntase a dotación do Plan Nacional de Patrimonio Subacuático, que se executa en coordinación con outros órganos da Administración do Estado, e terá lugar unha reorganización administrativa para dar cubrir novos horizontes.
Precisamente este ano o Ministerio pretende que as chamadas empresas da cultura cambien a súa polÃtica de actuación e comecen un camiño afastado das subvencións públicas. Pero iso só será posible se se fortalecen como empresas (modernización, innovación e adaptación tecnolóxica) substituÃndo as axudas por liñas de préstamos. O novo plan de fomento das industrias culturais pretende integrar todos os sectores máis a xestión de novos programas financeiros. Para fomentar a creatividade contempla axudas a centros educativos públicos mediante concursos de ideas ou premios. No capÃtulo para apoiar a creadores e emprendedores culturais pretende crear liñas de crédito especÃficas para as industrias culturais (en colaboración co ICO): axudas para os custes de avais, axudas para microempresasÂ…. . E para iso acomete unha profunda remodelación administrativa para adecuarse a este novo obxectivo.
Ademais disto, existe outra gran tendencia para o departamento que dirixe César Antonio Molina: o fomento das novas tecnoloxÃas. Crear unha axenda de Internet, dixitalizar o patrimonio e subilo á rede, potenciar redes de datos en liña...é a outra gran liña da polÃtica estatal.
Pero a eses grandes trazos súmanselle outras iniciativas: a creación da Oficina do Traductor como centro e difusión do labor dos tradutores; a celebración de xuntanzas como o II foro da Alianza das Civilización, II Congreso Iberoamericano de Cultura, Presidencia Española do Consello de Europa, XII Conferencia Iberoamericana de Ministros de Cultura; a posta en marcha da Rede Dixital de Museos Españoles, que ten como obxectivo a publicación web dos catálogos das coleccións dos Museos Estatais.
O anuncio da elaboración da Lei da Música, o “impulso ao desenvolvemento do Consello Estatal das Artes Escénicas e Musicais e a transformación do INAEM en Axencia”. E todo isto, mentres se elabora a Lei das Artes Escénicas e Musicais, como desenvolvemento dos plans xenerais do teatro, música e danza. Ademais, no eido lexislativo o sector audiovisual espera a publicación do decreto que regula a Lei do Cine.
O eido autonómico: moito máis que a cidade da Cultura
Os 178.663.791 euros de orzamento que Cultura manexará para o 2009 supoñen unha diminución dun 3,2% con respecto ao ano pasado non impedirá centrarse na creación e acción exterior da cultura. O 2009 será o ano no que se abran os primeiros centros da Cidade da Cultura, un complexo ao que se destinarán 38 millóns de euros (no 2008 foron 45 millóns) e que contará con dúas fundacións para o seu funcionamento.
Os equipamentos culturais (bibliotecas, arquivos, museos ou outros) reciben 18 millóns de euros, un 42% máis, resultando Patrimonio o apartado máis afectado polos recortes. A única novidade deste departamento será o desenvolvemento do Plan Estratéxico do patrimonio Inmaterial. Ademais, manterá o investimento en obras e traballos de rehabilitación de cenobios, igrexas e claustros; continuará cos traballos de centros que fan parte da Rede Galega de Patrimonio Arqueolóxico, coma o do Megalitismo na Costa da Morte, o da Romanización Lugo ou o de ArqueoloxÃa Subacuática en Vigo. A nivel dos camiños xacobeos, destinaranse 625.000 euros ao proxecto de delimitación dos mesmos, asà como partidas a asociacións que traballen arredor destas rutas. Por último, no 2009 crearase un Inventario de Patrimonio Industrial, desenvolver o de Patrimonio MarÃtimo e Fluvial e avanzar no de Patrimonio Etnográfico.
Pero sen dúbida, unha das novidades de 2009 é a posta en marcha real e efectiva da Axencia Galega de Industrias Culturais, que terá un orzamento de 17,05 millóns de euros. Un dos principais proxectos da Axencia será a elaboración do Plan Galego da Industria Musical, cun programa a catro anos semellante ao que xa existe sobre as artes escénicas. É un documento que fixa a polÃtica a seguir para este sector no que atende á creación, produción, distribución e visibilidade da industria musical galega. O plan atende tanto á música gravada como a da música en directo. Entre as novidades está o desenvolvemento de novas liñas de apoio na forma de axudas reintegrables e mais coa consolidación do crédito cultura. En total achegaranse 14 millóns de euros entre apoios á produción, á distribución, á formación especÃfica de creadores e profesionais, á creación de públicos e á internacionalización das industrias culturais. No campo audiovisual haberá cinco millóns destinados ao apoio á produción.
Continuar co desenvolvemento do Plan de Fomento do Libro e da Lectura, a difusión internacional de galerÃas e artistas galegos a través do CGAC, e a promoción da cultura de base (tanto en ámbitos de creación como asociativo) son outras das liñas que pretende desenvolver e potenciar a ConsellarÃa de Cultura para o 2009.
En todo caso, cómpre non esquecer que o 1 de marzo haberá eleccións en Galicia e que este feito condicionará as directrices culturais para os vindeiros catro anos.
O eido local
Malia que son iniciativas ornamentadas desde o Ministerio de Cultura terán repercusión a nivel local. Continúan as obras de construcción da nova sede dos Arquivos Históricos nas provinciais da Coruña e Pontevedra e iniciarase a tramitación para a construción da Biblioteca Pública do Estado en Vigo e Ourense.
Precisamente no concello da Coruña prevén dedicarlle 2.015.145 euros á ConcellarÃa de Cultura. Unha contÃa á que hai que engadir outras partidas que tamén afectan ao ámbito cultural como son os espazos do casco histórico que entra nas competencias de vivennda. Ademais da recuperación de espazos públicos, a creación dun Centro Sociocultural a actuación arqueolóxica no Castro de Elvira é un dos proxectos máis destacados.
Por outra parte, Vigo contará cunha suba dun 10% no orzamento do departamento de Cultura para 2009. Os fondos destinados ao Arquivo Pacheco, que recolle os traballos deste histórico fotógrafo vigués, son os que máis se incrementan, cun 183% máis que supoñen 170.000 euros. Asimesmo, adiantase un orzamento de 90.000 euros destinados a vindeira edición dos Festiclown, que afianzará asà a súa presenza na Cidade OlÃvica logo da xeira de transición deste ano. Ademais do apoio a asociacións e a potenciación da programación de música, teatro e danza, hai tamén cartos para infraestruturas municipais (os terreos do Pazo do Congresos, as obras do Auditorio, e mais as melloras na Casa Galega da Cultura) e para desenvolver o proxecto da rede museÃstica municipal.
