A lingua e a temática galega son cada vez máis recorrentes na industria audiovisual

A cultura non é curta

O audiovisual parece que vai encontrándose coa cultura galega. Non só polo uso da lingua de rodaxe, que se incrementa paseniñamente, senón porque cada día hai máis traballos que recollen historias, fitos ou temas do noso universo cultural. Principalmente a través das curtametraxes e os documentais, pero é só un primeiro estadio do que pode dar de si.

Chámaselles, de xeito errado, xénero “menores”. Son a curtametraxe, o documental, a videocreacións…. Pero son a canteira, o banco de probas, diso que lle chama a industria audiovisual. Ollando cara eles podemos ver o que nos chega de cara ao futuro. E promete, tanto pola calidade das obras como porque o noso universo simbólico e cultural pasa a ter cabida neste tipo de creacións. nas que tamén se está a facer algo no campo da longametraxe.

A lingua
Segundo as cifras que manexa AVG, máis as que nos facilita a Axencia Audiovisual Galega, apréciase un incremento no número de producións que empregan o galego como lingua de rodaxe. Por poñer un exemplo concreto, nos últimos dous anos produciuse unha media de cento cincuenta curtametraxes, todas elas co galego como lingua orixinal de rodaxe. Neste caso non foi unha tendencia voluntaria, xa que as convocatorias de axudas establecen que unha produción debe ter a lingua orixinal o galego parap oder recibir subvención. O certo é que, á marxe da obligatoriedade, serviron para evidenciar que se poden contar boas historias na nosa lingua.

Pero non é exclusivo ás curtametraxes. A televisión superouno hai anos e mesmo se apoiou nesta característica para achegar series como “Mareas Vivas”, que se apoiou nunha variedade dialectal, e a industria fíxoo dun xeito moito máis tímido en contadísimas longametraxes. Apenas unha ducia deste tipo de formatos teñen chegado ao cine rodados na nosa lingua e outra ducia máis presentáronse dobrados (cómpre dicir tamén que foi para poder recibir a subvención á estrea). Os últimos exemplos foron “Pradolongo” e “Rafael” por Ignacio Vilar e Xavier Bermúdez, respectivamente, que amosaron a súa necesidade de saldar a débeda do cinema en galego.

O que resulta máis importante é que aínda se vai avanzar máis nesta dirección. Principalmente porque a nova lei do cine contempla, entre outras medidas, a creación dun novo fondo económico para “atender ao fomento e protección do uso das linguas cooficiais distintas á castelá na cinematografía e no audiovisual, promovendo a pluralidade cultural de España e a igualdade de oportunidades das linguas propias de cada territorio en materia de expresión e difusión audiovisual”. Este fondo comeza a funcionar este mesmo ano cunha dotación de dous millóns de euros e que transferirá ás comunidades autónomas para o seu reparto. Para o futuro, o Estado igualará a mesma cantidade que puxeron as produtoras en traballos na nosa lingua no ano anterior (en escrita de guións, teleseries, desenvolvemento de proxectos, produción…), pero aínda quedan cousas por definir como a forma na que se reparte todo ese capital. En todo caso, a presidenta da Academia Galega do Audiovisual, María Bouzas, recibía con entusiasmo e alegría este aspecto da nova lei do cine que “vai permitir abrir o abano de posibilidades pouco exploradas ata o de agora” no marco dun foro explicativo na Fundación Araguaney sobre as novidades deste texto xurídico.

A temática
Pero á marxe das cifras de traballos feitos en galego, existe unha tendencia que presta máis atención ao noso universo simbólico. Non só nas longametraxes e series (por non falar dos documentais), senón tamén no eidos máis experimentais e innovadores. Cousas do Kulechov, de Susana Rey, os dous traballos de Pablo Millán (“Longo sendeiro de pedra” e “A meiga chuchona”), a medio camiño entre o videoarte e a ficción recollen o riquísimo universo da cultura galega. Para Pablo Millán “forma parte dun compromiso, non só coa lingua que é tan válida como rodar en castelán, senón porque hai moi boas historias”. No caso de “A meiga chuchona” abriu un proxecto no que recuperar os contos e as lendas narradas por Leandro Carré Alvarellos. “Resultou unha lenda moi interesante, que lle fai un pequeño aceno ás lendas vampíricas” afirma este novo director que está metido nunha longametraxe dixital (titulada “Algo ronda aí fóra”) no que conta os medos cotiás como a superstición, a alarma social dos medios de comunicación. Un proxecto que chega despois do éxito de “Longo sendeiro de pedra” no que fai un percorrido pola cultura da pedra en Galicia. “Quixen facer un traballo creativo e explicar o sentido universal da pedra, que puidera ser comprendido fóra de Galicia”. E non lle foi mal, este proxecto foi premiado nunha ducia de festivais, entre os que destaca o “Grand Remi Award” do 41º “International Film Festival of Houston”.

Pero hai moitas máis mostras, os traballos de animación en plastilina de Tomás Conde e Virginia Curiá (Meigallos, sombras e papas de arroz, Os defuntos falaban Castelao, Ignotus, As Escolas das Areas…) ou os traballos de animación de Deboura (Bieito Dubidoso ou a adaptación de Bala Perdida de Manolo Rivas), así como “Un mundo de historias”, un proxecto polos que se levaron á pequena obras da nosa literatura. A última foi “A mariñeira”, na que Antón Dobao dirixiu para a televisión unha obra de Dario Xohán Cabana e que Televisión de Galicia estreou este sábado para celebrar o Día das Letras Galegas.