"Temos o reto de levar o CDG cara outro lugar do século XXI"

Fran Núñez leva pouco máis dun mes ao cargo da coordinación do departamento de Produción Teatral da Axencia Galega de Industrias Culturais, que inclúe a dirección do Centro Dramático Galego (CDG). Nestas semanas de toma de contacto asegura ter feito xornadas de horarios moi prolongados e moitos quilómetros dentro e fóra de Galicia sobre todo coa intención de escoitar como primeira fase dun proxecto que ten como obxectivos a implantación territorial e internacional e abrir o CDG á creatividade sen prexuízos previos, unha tarefa na que espera contar con apoios por parte do sector malia que coñece e comprende como algo positivo as críticas que a cabeceira de teatro nacional ven recibindo desde fai anos.

Leva algo máis dun mes no posto, a súa antecesora Fefa Noia anunciou a súa dimisión en maio e deixou o posto en setembro. ¿Está o CDG en parálise?
Eu penso que non. Fefa deixou programada ata xuño toda a actividade do Salón Teatro e do CDG a nivel de programación, de coproducións e de liñas de traballo e deixou liñas de traballo asentadas como o núcleo do traballo de DramaTurxente.
Eu creo que non existe esa parálise porque, entre outras cousas, houbo unha continuidade. O primeiro que fixen o mesmo día que me chamaron para dicirme que tiña o cargo foi reunirme con Fefa e ela tivo a xenerosidade de deixarme todo aquí ben preparado, de contarme polo miúdo calquera cousa que puidera necesitar e teño a sorte a demais de ter a oportunidade de poder levantar o teléfono por calquera cousa falar con ela, que eu entendo que é parte da normalidade institucional, pero non sempre se dá.

¿Como definiría o que leva feito desde que entrou no despacho ata agora neste mes e pico?
Neste tempo as liñas de traballo esenciais foron presentarme, eu son o novo que chega a un sitio onde xa hai xente traballando, así que debo presentarme ao equipo de xente da casa, contar que imos facer ou que idea temos de traballar e contrastar coa vontade que haxa nas diferentes institucións e comezar a cadea de valor do teatro: dende a formación, a produción, a difusión e a comunicación.
Nese sentido reunímonos coa ESAD de Galicia, coa que temos varios proxectos e agardamos poder armar máis cousas, entre eles está o proxecto Nós que se iniciou con Guede, quedou armado nesa edición na época de Fefa Noia e continuaremos cun proxecto a catro anos.

Despois a outra fase era falar coa parte de difusión. Os espazos, os concellos, de forma que o CDG dea servizo, ese é un obxectivo que temos de dar servizo ao maior número de concellos posibles. Visitamos 60 concellos, máis ou menos nesta primeira tacada. Levo visitado 60 concellos que acumulan unha poboación de máis de un millón setecentas mil persoas, para establecer relacións cos concellos máis profundas e máis globais, non só que o CDG leve produción, porque hai concellos aos que non pode chegar a nosa produción pero si podemos chegar de outros xeitos. Ese é o obxectivo: chegar e preguntar. Sobre todo este primeiro mes foi preguntar e escoitar moito, porque, evidentemente, o concelleiro, o técnico de Cultura, a persoa que está doutro lado xa estaba antes e eu estou chegando de novas.

Dediqueime a escoitar... A anteriores directores, á escola, escoitar aos concellos, espazos privados cos que historicamente houbo relación, outros que non... Falei con salas pequenas, con espazos grandes e fóra de Galicia saímos a varios festivais e feiras. Estiven en Xixón, en Barcelona, en Madrid, en Valladolid e en Portugal, en varios festivais.., Todo iso neste mes, de forma que abrimos posibilidades de relación ou as continuamos en sitios cos que historicamente puido ter relación o CDG.

Tamén houbo reunións ademais de coa Escola e os espazos con agrupacións ligadas a escena como poida ser Academia Galega de Teatro, Escena Galega, Asociación de Actores e Actrices de Galicia, DramaturGa... Con estes últimos tivemos unha reunión de traballo para facer un mapeo do que había, o que existiu, o que morreu, que hai dentro do eixe e que hai fóra e despois xerar unha estrutura e prioridades para empezar liñas de traballo.

A idea é falar tamén con colectivos de técnicos ou creativos de escena que normalmente poidan estar máis aparte pero creo que tamén é importante porque son unha parte fundamental do sistema.
E iso foi máis ou menos este mes. Iso e poñer a andar as producións novas ata 2021-2022.

"Levo visitado 60 concellos que acumulan unha poboación de máis de un millón setecentas mil persoas, para establecer relacións cos concellos máis profundas e máis globais, non só que o CDG leve produción, porque hai concellos aos que non pode chegar a nosa produción pero si podemos chegar de outros xeitos"

Desde que Fefa Noia colleu as rendas do CDG ata a presentación da seguinte produción propia (Tartufo) pasaron nove meses. ¿Vai ser un período semellante neste caso?
Si, a produción vai para o segundo semestre, entón van ser tamén nove meses. É moi complicado poder sacar unha produción dun teatro público en menos tempo. Por iso estamos pensando xa en traballo a 2021 e a 2022 porque se queres relacionarte con estruturas internacionais ou facer outro tipo de traballos eses son os prazos que vas encontrar noutros lugares, polo tanto nove meses é un tempo bastante axustado para levantar unha produción dun teatro público se queres armala coas garantías xurídicas e de proceso que ten que ter.

¿Cal foi a acollida por parte dos concellos? ¿Como reciben a súa visita e que lle veñen eles expresando sobre o CDG?
Depende do concello. Hai concellos que era a primeira vez que o CDG tiña relación con eles, porque son concellos moi pequenos ou porque non houbera tempo para facer eses encontros e o reciben con moita alegría e con ganas de colaborar e de buscar pontes, porque evidentemente entenden que o CDG ten que dar servizo a todo o territorio e o feito de que vaias alá e establezas a canle de comunicación é moi positivo. Despois hai concellos cos que xa había unha relación continua, que che explican cales eran as liñas de traballo e que outras liñas pensan que se podería fortalecer ou abrir. E outros concellos que polo tipo de traballo dos últimos tempos ou por estruturas non conseguiron adherirse ao proxecto ou levar espectáculos alá, por tamaño, calendarios ou o que fose e ver con eles a posibilidade de que poida ir as produción e volver retomar eses traballos.
Eu creo que a acollida está a ser moi positiva por parte dos concellos e están agradecidos do esforzo de ir un por un, porque saben o que é tamén facer eses quilómetros.

¿O CDG como cabeceira nacional de teatro ten que dar servizo a todos os concellos ou debería ser outra a súa prioridade como modelo?
Os teatros nacionais, igual que os museos e igual que as bibliotecas, evidentemente son estruturas dun tempo que están evolucionando cara outro lugar e agora temos ante nós o reto de levar o CDG cara outro lugar do século XXI. Entón é a cabeceira pero iso non implica ter unha distancia, nin coa profesión nin co territorio pero si é cabeceira de cara á internacionalización, de cara ao prestixio e de cara a ser un servizo que teña unha visibilidade entre todos os galegos e galegas. A iso me refiro, a veces non fai falta ir a un sitio, pero simplemente unha visita fai que a xente sexa partícipe do proxecto e hai mil formas de colaborar cun teatro nacional ou un centro dramático de servizo.

"O CDG é cabeceira de cara á internacionalización, de cara ao prestixio e de cara a ser un servizo que teña unha visibilidade entre todos os galegos e galegas"

¿Cal vai ser a pegada propia que deixe Fran Núñez no CDG e cando a imos ver?
Implantación territorial e internacional. Galicia é un territorio moderadamente disperso e atomizado. Iso pode xogar á contra ou xogar a favor e Galicia está en teoría nunha periferia, de Europa ou de occidente, digamos, pero se lle damos a volta somos o centro con respecto a América, porque temos a mesma distancia de Kiev ou Moscú aquí, que a Nova York e iso creo que é unha vantaxe que temos porque non é unha cuestión de distancia, é unha cuestión de mentalidade.
Nós somos un pobo atlántico e temos esa visión de contexto. Polo tanto é simplemente algo que xa está na propia estrutura do país que é a capacidade de traballo fóra de Galicia pero colocándonos no centro para tecer pontes a un lado e ao outro, Iso é algo que historicamente se fixo coa lusofonía por exemplo moito, pero que temos aínda máis oportunidades de ir abrindo outros camiños.

¿Que chegará a implicar iso para a escena teatral galega de facerse así e conseguir eses obxectivos?
Implica que tes unha estrutura galega que vai a eses lugares, que internacionaliza e que permite que despois incluso as estruturas privadas teñan un camiño aberto. Un Centro Dramático tamén é un embaixador e serve a nivel de protocolo como embaixador do teatro galego. E dentro de Galicia tamén é un embaixador das artes escénicas e o teatro galego, por iso falo de implantación territorial. O feito de que vaia o director do CDG a un concello que non programa teatro é unha boa base para que comecen a programar teatro. Ao mellor non vai o Centro Dramático pero xa hai un asesoramento técnico, xa hai un acompañamento, xa hai un apoio e xa hai unha vontade de abrir eses camiños. E iso cónstame, concellos que non están na Rede Galega de Teatros e Auditorios pois aínda que non poida ir o CDG porque non teñen estrutura ou capacidade, ir por alá é un ánimo para que pensen na posibilidade de abrirse a entrar na RGTA, a ter unha programación estable que é a base que pode complementar o CDG... Creo que por aí esa labor de embaixadores e relaciones públicas é fundamental e funciona.

Nas reunións coas asociacións profesionais supoño que xa lle plantexaron reivindicacións case históricas sobre o funcionamento do CDG ou a súa autonomía. ¿Hai marxe de posible encontro e acordo de cara ao futuro con todas estas reivindicacións das asociacións?
Si, é unha cuestión de establecer dialogo, entender a realidade que ten o outro, entender a realidade que ten o CDG e establecer colaboracións que ao longo dos anos foron boas. Aínda que nalgún momento puido haber maiores tensións esas tamén son froito dunha preocupación global polo Centro. Iso ao final ten unha lectura positiva: que hai unha preocupación grande dentro do sector, e cada asociación ten unha preocupación privada e individual diferente. Non podemos esquecer que isto é un teatro público e as asociacións teñen intereses privados e particulares, cos que temos que dialogar, colaborar e establecer colaboracións e consensos. Creo que ao longo dos anos se deron eses consensos e se deron debates que son moi produtivos sempre que se fagan en positivo porque indican que a xente está preocupada polo futuro do CDG e mentres a xente estea preocupada polo futuro do Centro, o CDG medrará e será unha institución potente e válida para todos ou esa é a idea do sector, Non entendo ese debate como algo negativo.

A cuestión da natureza xurídica do CDG e a súa autonomía centrou o pasado mes de xullo unha carta aberta de catro ex-directores do CDG dirixida ao Presidente da Xunta. ¿No futuro podería ser Fran Núñez un deses ex-directores asinando unha carta similar ou cre que a autonomía do Centro é a correcta para o seu funcionamento?
O que hai que ver é que implica unha maior autonomía. Creo que a clave de todo é: maior autonomía, ¿Como, con que e para que? Porque hai determinadas cousas que están suxeitas a dereito público. É dicir, ¿Que estrutura se quere? ¿Un CDG suxeito a dereito privado? Porque iso é privatizar a institución. E iso fai que algo que é de consenso, que é que o teatro debe ser público, un ben público, de repente xeramos unha estrutura privada e pasa a ser un ben privado e suxeito a dereito privado. Iso dá moita máis liberdade, pero tamén saca un teatro público da natureza que ten.
Dentro do modelo suxeito a dereito público, aínda que o independices aínda vai ter moitas das trabas ou das eivas que ten por esa suxeición ao dereito público, que é unha cuestión global que afecta a moitas unidades de produción do país e internacionais. Sobre todo a nivel europeo nestes momentos, determinadas normativas afectan ao funcionamento. Iso ven vencellado a dereitos laborais, transparencia, etc., que dificultan a natureza dos procesos do CDG. Iso é así aquí e en moitísimos lugares.

Creo que a clave é buscar eses puntos de consenso nos que se entenda que a natureza artística dun Centro Dramático, un Centro de creación, implica que se teñan que aplicar as normativas dun xeito diferente, dentro das administracións públicas. Entendo que a nivel xurídico hai esa vontade e se buscan dar pasos cara ese entendemento. Isto non son metros cúbicos e cemento, isto é outra cousa, pero evidentemente hai que buscar coas máximas garantías legais tanto nos procesos de creación como de contratación coma de calquera proceso, porque creo que hai está a natureza pública dun teatro.

"Hai que ver a nivel legal e de estrutura cales son sempre as mellores opcións para o Centro Dramático Galego e iso creo que é unha conversa que se ten que dar con datos, con modelos e con leis"

¿Ten que estar relacionada unha cabeceira teatral nacional cunha axencia de industrias culturais?
A cuestión é ver cal é o encaixe que ten, porque o CDG na súa historia estivo dependente directamente da Consellaría, dependeu do IGAEM, agora depende da Agadic, e digamos que as atribucións que ten a dirección do Centro non mudaron dende que está dentro do IGAEM e iso foi unha decisión do sector, entendo eu polo que lin. Foi unha decisión do sector porque estar dentro do IGAEM implicaba unha maior axilidade que, posteriormente porque se tivo que controlar ese tipo de organismos redundou en que teña a mesma axilidade ou algo máis que se dependera directamente da Consellería.

Por iso hai que ver a nivel legal e de estrutura cales son sempre as mellores opcións para o Centro Dramático Galego e iso creo que é unha conversa que se ten que dar con datos, con modelos e con leis. É unha cuestión técnica. Entendo que a vontade todos é que isto funcione o mellor posible e teña o encaixe que se axuste máis á realidade do que facemos. Agora, ¿cal é esa realidade? De momento a que se encontrou e que derivou do IGAEM foi AGADIC, como xa tivo varias formas, non sei no futuro como é que funcionará, igual xa non estou eu e cambia.

Vostede creou un método de medición e avaliación de impactos de eventos culturais publicado por Agadic e que despois aplicou traballando desde un grupo da Facultade de Dereito da USC facendo uns informes sobre o impacto de festivais musicais. ¿Va aplicar algo do seu procedemento na actividade co CDG?
Si, xa comezamos, É un proceso que leva moito tempo. Hai que analizar e ver, pero todo o coñecemento que teño de análise de procesos, de xestión e de avaliación de estruturas para min está a ser moi útil á hora de poder ver datos de públicos, accesos, valoracións... Para poder xerar mecanismos de control. E toca facelo porque ter datos, información, permite tomar decisións cando menos fundamentadas, despois poden ser acertadas ou erradas, como todas, pero cando menos fundamentadas en datos.

¿Van facer enquisas de satisfacción ao público coma nos festivais?
A idea é poder facelo pero para iso hai que xerar a estrutura o primeiro e ver como se arma, porque son procesos que levan tempo e parece sinxelo pero facer unha enquisa ben, que responda á realidade que queres coñecer leva tempo. Pero si, estamos traballando niso desde o primeiro día e que ese mecanismo se poida compartir e exportar a outros espazos. Todo o que sexa transparencia, fuxir da opinión e traballar con datos creo que é importante.

Xa no nivel da programación ¿Como vai manexar Fran Núñez o equilibrio na produción das obras baseadas en textos de dramaturxia contemporánea galega e de textos clásicos?
O Centro Dramático traballa en catro liñas desde sempre que son: autores galegos contemporáneos, clásicos, galegos, clásicos universais e autores internacionais contemporáneos. Nesas catro liñas a prioridade nos últimos anos ten sido clásicos galegos e autores galegos contemporáneos. Ao final acábanse cubrindo os outros campos a través de coproducións, polo tanto entendo que non hai moito no onde fuxir, un Centro programa o que programa e traballaremos na medida do posible esas catro liñas porque o apoio á dramaturxia vai por aí.

¿Non é un pouco enganoso facer nese sentido unha equivalencia entre a coprodución e a produción propia?
Depende. Estás prexulgando que a coprodución sexa cunha compañía pequena ou galega, pero pode ser cun teatro nacional ou internacional. Por iso creo que é importante que vexamos o futuro quitando as gafas que levamos. Se pos coproducións toda a xente vai pensar nun modelo de coprodución e hai mil, que creo que deben ser complementarios. Neste caso o obxectivo de inicio é que as coproducións respondan a outra realidade.

Entendo que o CDG está para facer que pasen cousas e as coproducións deben facer que pasen cousas que doutro xeito non pasarían, é dicir, cousas nas que outras liñas de financiamento público ou privado non poden chegar. Estamos falando de proxectos que, pola súa natureza temporal, como un proxecto de investigación que dure dous anos, un proxecto de traballo con elencos internacionais ou estruturas internacionais, un tipo de traballo con diferentes estruturas, formatos e axentes que non encaixen nunha liña estándar de produción. Entón cando falo de coprodución ou cando falo de colaboración falamos dese tipo de traballos, de buscar que pasen as cousas dentro da medida das posibilidades porque creo que esa tamén é unha das funcións que ten un centro dramático, facer que as cousas pasen.

¿Iso é posible co nivel de orzamento actual?
Se preguntas en Educación, que ten o segundo orzamento meirande da Xunta, van dicir que o teñen complicado para chegar a final de ano. A calquera que nos pregunten imos dicir que custa sempre chegar a final de ano e sempre poderiamos facer máis e sempre o poderiamos facer mellor con máis orzamento, con máis persoal, con máis estruturas e con outro teatro incluso... Pero o que temos nestes momentos é co que estamos traballando. Evidentemente os obxectivos sempre que se marcan son realizables a curto e medio prazo e medibles, polo tanto se están marcados é porque poden selo.

"As coproducións deben facer que pasen cousas que doutro xeito non pasarían, cousas nas que outras liñas de financiamento público ou privado non poden chegar"

¿Cre que os cambios nos estatutos de Agadic que se decidiron posteriormente a abrir o proceso selectivo que gañou van afectar no seu traballo?
Os cambios de denominación que cheguei a ler non afectaban en nada, porque respondía á natureza real do proceso que se ven facendo desde o IGAEM. Se ti non tes sinatura, e o director do CDG nunca tivo sinatura na historia -os contratos sempre os asinou un conselleiro-entón ti propós. Incluso cando tiña a capacidade de director artístico propoñía asinar un contrato pero non decidía porque decide ao final quen asina.

Aínda que nunca pasou tampouco na historia que houbera ningún tipo de inxerencia a nivel artístico ou de proceso de creación, ou así mo comentaron os ex-directores e ex-directoras cos que falei. Pero hai un protocolo de xestión e entendo que ese cambio de denominación é para que se axuste á realidade burocrática e de xestión pero non resta porque é algo que non existía na práctica ao non ter a capacidade de asinar os contratos. Pode xerar confusión, pero creo que é unha discusión so terminolóxica. A miña independencia ven de que eu saín dun concurso público e iso dáme unha independencia enorme a nivel creativo, de xestión e de propoñer, na que os límites que teño son legais e orzamentarios, pero como a persoa que leve calquera departamento dentro da Xunta de Galicia.

¿Cal debe ser a relación entre dúas institucións públicas das artes escénicas como a ESAD e o CDG? Vaise retomar aquela idea de facer bolsas de prácticas para os alumnos?
A relación ten que ser fluída e diaria igual que cos espazos de exhibición e os concellos. Unha relación constante na que poidan pasar e facerse cousas. Respecto a aquel proxecto das bolsas que entendo que era unha pre-idea para facer unha xoven compañía de teatro clásico, entendo que crear non resta, suma. E crear estruturas suma e se no futura se crea unha compañía moza do CDG non debería restar, sería sumar porque permite unha transición ao mundo profesional dende outro punto de vista e non entendo iso como unha precarización porque non o é e porque funciona así noutros países ou noutras estruturas nas que non podemos dicir que a situación do teatro clásico sexa precaria. Entendo que ao mellor non é esa a prioridade inicial da relación e iso é algo que precisa dunha estrutura máis consolidada pero eu non colocaría liñas vermellas porque a realidade sorpréndenos.

A apertura de miras que temos que ter á hora de crear e de ser creativos temos que tela á hora de pensar e definir un Centro Dramático. Temos que utilizar a nosa potencia creativa para pensar que un mellor mundo é posible fuxindo da precariedade e buscando as mellores condicións posibles para o traballo. Hai que ter coidado co prexuízo, iso é importante, que non se olle unha institución, sexa a Escola, sexa o CDG ou a que sexa desde o prexuízo porque senón é complicado construír.

¿Cre que o CDG está afectado arestora por prexuízos que lle restan prestixio?
Non é que haxa prexuízos que restan prestixio, é que hainos á hora de construír, que parten da preocupación polo CDG, saltan as alertas, etc... Pero a clave está en construí, porque a partir do diálogo é onde se vai construíndo. Ao mellor hai que facer un esforzo, que estou intentando facer e redobrando por comunicar mellor as cousas que facemos ou queremos facer ou se fixeron... A través desa comunicación estou encontrando unha moi boa resposta por parte de todos os axentes.


(Nota editorial: esta entrevista tivo lugar en días previos ás protestas e manifestos contra o acoso na ESAD, razón pola cal non se menciona ese conflito.)