Cos ollos nos cantares de cego

Diferentes proxectos reivindican esta forma da nosa música popular

Fragmento de <i>Paco Pixiñas</i>. Cartel de cego de Díaz Pardo.
Fragmento de Paco Pixiñas. Cartel de cego de Díaz Pardo.
Non hai tantos anos a figura do cego a cantar os seus romances e historias de crimes e sucedidos era imprescindible en canta romaría houbese no noso país. Coa mudanza de costumes, perdeuse este oficio, e o singular repertorio vencellado a el quedou restrinxido á memoria popular e a uns poucos proxectos de investigación. Agora, varias iniciativas reivindican e actualizan este legado, ao tempo que a rede achega posibilidades inéditas de se achegar a el.

Germán Díaz é o coordinador do Proxecto Florencio, unha iniciativa da Central Folque na que un grupo de alumnos coñece e traballa o repertorio de Florencio O cego dos vilares, último representante deste tipo de intérpretes no noso país. A iniciativa, desenvolvida pola Central Folque, busca achegar este material a unha serie de músicos actuais. Segundo explica “o noso proxecto é máis musical do que musicolóxico. O repertorio de Florencio é ben coñecido. Como morreu aínda no 86 debe ser o cego do que existen máis gravacións. Nós o que abordamos é un achegamento musical á súa obra. Trátase de traballar con este material e tocar xuntos. Eu agora estou a abordar unha serie de arranxos para poder tocar xuntos, e para o verán están programados dous concertos, un en Lugo e outro na Fonsagrada, onde daremos a coñecer o resultado”. A iniciativa conta con colaboracións como a de Dorothé Schubart, compiladora do Cancioneiro Galego de Tradición Oral e Pancho Álvarez que editou en 1998 un disco con parte do repertorio recuperado de Florencio.

Tradición escrita
O caso de recuperación dos cantares de cego é particular na nosa tradición, xa que é un tipo de música popular que conta con soportes escritos que, nalgúns casos, permitiron a súa conservarción. “Os cegos ían tocar nas feiras e romarías e vendían os pregos coas letras que cantaban. Era o seu xeito de vida”, lembra Germán Díaz. “Era unha fórmula moi habitual”. Canda a isto, cando espertou o interese por recuperar este repertorio, investigadores e grupos de recuperación do noso patrimonio esforzáronse por localizar intérpretes e recoller os seus temas. Ademais de nos pregos e mais nos propios profesionais, unha grande cantidade destes temas transmitíronse de xeito oral integrados na memoria popular. “Están representandos nesta memoria colectiva, porque os cegos buscaban temas que fosen de interese xeral, tiñan que tocar o que se vendese. Nos últimos temas de Florencio ata aparecía Julio Iglesias”, lembra Díaz. Canda aos cantares, as actuacións destes profesionais da música “era moi ecléctica. Incluían temas tradicionais, de crimes e truculentos e cancións moi populares que a xente podía bailar, cantar ou recoñecer”.

A música
A nivel instrumental, o máis habitual era o violín ou a zanfona para acompañar os cantares, con máis ou menos virtuosismo. “Florencio tocaba o violín, hai algunha gravación na que está acompañado por Eva Castiñeira á pandeireta. Nalgúns casos os cegos levaban un lazarillo a tocar a pandeireta. Era moi habitual tamén o emprego da zanfona basicamente como acompañamento monótono da voz”, explica Pancho Álvarez, que revisitou no seu día os temas do Cego dos Vilares. Precisamente esa monotonía musical explica que, segundo lembra Álvarez, “os que tocaban a zanfona non gozaban da mellor reputación a nivel musical, e tampouco coidaban os instrumentos”. Fronte a estes, apón “personaxes como Florencio, que era un virtuoso e tiña un repertorio moi amplo. Eu descubrino buscando as influencias do violín galego, e foi unha revelación. Está cheo de matices e aprendín moitas cousas tanto a nivel musical como no persoal. En xeral nesta xente hai un amplo abano á hora de considerar a importancia das achegas, pero en concreto Florencio é unha figura especial”.
A recreación e actualización
O xeito no que se conservaron e trasmitiron estes cantares difiren, asimesmo, doutro tipo de pezas que foron obxecto de recollida e recreación por parte de diferentes colectivos de canto a danza tradicional ou interpretados por grupos musicais. Ao seren temas para interpretar de xeito individual e cun ritmo que non convida á danza, puido ser máis complicado os integrar no repertorio. No entanto, Pancho Álvarez salienta que non ficaron no esquecemento. “Supoñen unha referencia da que a xente foi botando man. Todos os grupos históricos de Galicia teñen algo feito neste xénero. O que si lle falta é reelaboración. Hai moitos textos escritos conservados que fan referencia a unha época, un estilo de vida e unha sociedade concreta, e non resulta moi actual. Fica pendente, aproveitando as melodías que hai, escribir novos textos e cantalos. As melodías son máxicas, malia ao repetitivo non cansan e fan que entres na historia sen te dar conta”, explica. Nesta liña de actualización dos cantos de cego está o traballo de Isaac Díaz Pardo, que deseñou carteis como Paco Pixiñas, en colaboración con Celso Emilio, A nave espacial, El Marqués de Sargadelos ou Castelao con textos inéditos e buscando aproveitar os recursos narrativos e didácticos desta forma artística.

Cantos na rede
Dentro da recuperación desta forma artística destaca o traballo de documentación que realizaron os coñecidos Xosé Luís Rivas Mini e Baldomero Iglesias Mero, publicado no seu día en dous amplos volumes con Cds co título Cantos, coplas e romances de cego e que agora está dispoñible de xeito íntegro no web O canto do pobo. Partituras, audios e letras de nada menos que 152 temas recollidos entre 1972 e 1998 amosan a variedade temática deste tipo de composicións. Desde aqueles centrados en sucesos famosos, a amores imposibles ou os que se cantaban polo Entroido ou os de carácter picaresco, todos eles caracterizados por un ton narrativo e un esquema musical repetitivo. Mini salienta a importancia e as posibilidades desta forma musical. “Os cantares debían convivir coa mellor música clásica, co heavy ou co tecno, como un estilo e un xénero comprendido polo pobo. Pero non fomos educados na nosa música tradicional e non sabemos aprezala. Fai parte da nosa cultura e do xeito de vivir da xente do país, e é como un bo cocido ou unha cacheira: Fóra desta cultuar podería parecer unha barbaridade, pero aquí parécenos moi rica, entre outras cousas porque fomos educados nestes sabores”.

Cantar hoxe
Quen leva xa uns anos a demostrar que os cantares de cego teñen oco no público de hoxe en día é a compañía de monicreques Seisdedos, composta por membros de Viravolta. O espectáculo O cego dos monifates recupera esta figura popular mesturando os cantares correspondente con contos escenificados por un actor a facer de cego e outro do seu acompañante. “Mesturamos o cego coa zanfona con recitados apoiados por tamboril ou corneta. Logo facemos contos tradicionais coa técnica do bululú, na que o lazarillo saca os monicreques pola capa do cego, e logo empregamos marionetas de percusión coas que cantamos algunhas cancións. Para rematar os espectáculo adoitamos facer un remexido de todo achegando unha visión máis actual de todo isto”. A iniciativa naceu como un proxecto de recolleita de tradicións no Camiño de Santiago, e malia a algúns paróns, leva máis de dez anos a percorrer o país. “Fixes varias veces o Camiño, e logo visitamos moitas feiras medievais e temáticas. Tamén tivemos algunhas actuacións en institutos e colexios. Realmente funciona moi ben, pero precisa dun ambiente axeitado”. Na mesma liña, músicos como Luís Caruncho levan a algunhas destas citas este tipo de cancións. Lailonni Ballixxx getting pounded hard Mouth Fuck and Black Cock Inserted Deep Hot Naked Teen Chatting On Webcam Tattooed skinny teen gets screwed hard Veronica Rodriguez fucked after deep throat Hunk is stimulating babes needs with his rubbing Sporty MILF Gets Gangbanged Busty Jasmine Black tertures tattooed Paige Delight https://www.pornjk.com/tags/xxnx/ Natural titted blonde gets fucked and creamed Sexy chick having a meaty cock for her twat Natalie gets pussy pounded by huge cock Horniness groundbreaking study Cute teen Alex Mae punished and smashed Two Horny Girls Making Out Beautiful Kharlie Stone bangs in her tiny pussy

Está visto que, malia ao descoñecemento de boa parte da poboación, os cantares de cego no fican tan afastados de nós como se podería pensar. Malia a que boa parte das súas funcións sociais foron recollidas por outras formas culturais, aínda continúan a espertar interese na actualidade. Con proxectos coma o de O canto do pobo xa non hai excusa para se achegar pola rede e aprender algún romance co que sorprender aos amigos en calquera festa. Os interesados en contribuír á recuperación tamén poden achegar as súas propias recolleitas ao web O Canto do Pobo