Para alén do seu valor ecolóxico e paisaxÃstico, os nosos rÃos son tamén un recurso pedagóxico de primeira orde. Iniciativas coma o Proxecto RÃos, que o colectivo ecoloxista ADEGA coordina no noso paÃs, agrupan un feixe de centros de ensino no control e coñecemento dos seus cursos de auga máis próximos. A maiores, Nova Escola Galega organizaba en Melide un encontro a pasada semana para analizar as posibilidades didácticas dos nosos rÃos.
A incidir neste potencial, Nova Escola Galega organizaba a pasada semana en Melide a V Xornadas Ciencia e Territorio, centradas precisamente no emprego da auga. Segundo explica Xulio Pérez, desde a organización deste evento, “a finalidade primordial das xornadas é darlle a coñecer ao profesorado o coñecemento cientÃfico máis actual sobre o medio para aplicalo no seu traballo”. Deste xeito, o encontro abordou en sucesivos anos, temas coma a xeoloxÃa, a botánica ou a arqueoloxÃa. A auga, que centra esta edición co lema “Usos e abusos”, será tamén a protagonista do vindeiro ano. “Na vindeira convocatoria queremos ver outros empregos da auga, visitar minicentrais hidroeléctricas, tratar o termalismo e falar tamén de posibles solucións posibles para voltar a auga ao seu medio natural”, completa Pérez.
Como aproveitar a auga
Desta volta, os contidos centráronse especialmente nas posibilidades que ten a auga no noso contorno de cara ás aplicacións didácticas. Deste xeito, visitas a unha planta depuradora ou excursións e análises dun rÃo achegaron propostas sobre como tratar co alumnados cuestións coma o ciclo da auga, os seus empregos ou a variedade animal e vexetal que acompaña os rÃos. “Actividades coma a visita á planta potabilizadora permite pór en evidencia os empregos da auga e que implica o abuso deste recurso”, sinala. Canda a isto, recoñece que o coñecemento do ciclo da auga e, sobre todo, a bioloxÃa, son as principais materias que se aproveitan das posibilidades didácticas deste medio. De calquera xeito, disciplinas coma a quÃmica, coas análises da composición de augas dun rÃo ou da súa acidez, ou mesmo a xeografÃa, con cuestións coma o emprego dos terreos das beiras.
O Proxecto RÃos
Unha das actividades centrais destas xornadas foi a excursión por un rÃo que se desenvolveu seguindo os criterios do Proxecto RÃos. Esta iniciativa, que a Asociación para a Defensa Ecolóxica e Galicia (ADEGA) coordina desde hai tres anos no noso paÃs, pretende crear unha rede cidadá de control e defensa dos cursos fluviais. Na actualidade, 215 grupos de voluntarios, dos que un 41% son centros de ensino, participan nesta iniciativa. Segundo nos explica Virxinia RodrÃguez, coordinadora do programa “O proxecto naceu en Cataluña hai dez anos, nós adoptámolo e incorporámoslle unha perspectiva máis etnográfica”. A proposta consiste, basicamente, en desenvolver unha análise sobre o estados dos cursos fluviais. “Os grupos van aos rÃos e estudan o patrimonio, a fauna e a flora. Hai un manual que explica como se fai a inspección e fichas para encher. Está explicado todo de maneira moi simple, de xeito que calquera o pode facer”. A un nivel etnográfico, “seguimos as fichas do Museo do Pobo, que recompilan os inmobles que poden aparecer, coma fábricas de curtidos, pontellas ou muÃños, e tamén o mobiliario, como barcas ou aparellos de pesca que aparecen na zona”, completa.
Escolas nos rÃos
A alta participación dos institutos e colexios nestas actividades débese a que “desde os centros de ensino os rÃos son unha temática bastante traballada. Os materiais que achegamos adáptanse moito ao propio currÃculo. Pódense abordar materias coma a FÃsica e a QuÃmica, coas medicións de caudais, de acidez ou de temperaturas, a bioloxÃa coa flora e fauna, a xeoloxÃa con análises de pendentes e de solos, o debuxo, porque hai que facer deseños rigorosos do curso, a música, traballando cantigas relacionadas coa auga e cos rÃos ou educación fÃsica, realizando roteiros pola zona. O tema pode traballarse desde diferentes materias e mesmo poderÃa ser un proxecto curricular de centro no que o rÃo fose o eixe de todas as materias”, completa RodrÃguez.
Seguintes pasos
Todos os datos que se recollen nestas actividade preséntase cada mes de decembro nun informe que recompila o estado dos arredor de oitenta rÃos que se vixÃan actualmente. De cara ao vindeiro ano, ADEGA, co apoio da ConsellarÃa de Cultura ampliará a iniciativa co subproxecto “RÃos de Lingua e Cultura”, unha iniciativa que quere traballar os nomes de fauna e de flora en galego ou os empregos que podÃan ter as plantas da zona”. Tamén para a vindeira temporada, quérese desenvolver a adopción de tramos dos rÃos. Isto implicará aos grupos de voluntarios para desenvolver tarefas a maiores como limpezas, sinalización ou recuperación de elementos, “sempre segundo eles mesmos decidan”, explica RodrÃguez. Como vemos, os rÃos para alén de auga, achegan grandes posibilidades educativas e culturais. Sen esquecermos o seu potencial para concienciar sobre os problemas do medio. “Cando facemos saÃdas formativas vese moi implicados os alumnos. No rural sobre todo, moitos son xa pescadores e gozan do rÃo doutro xeito. Vese que hai unha sensibilidade, pero é moi difÃcil saber se iso vai provocar cambios nas condutas”. Verase.
A incidir neste potencial, Nova Escola Galega organizaba a pasada semana en Melide a V Xornadas Ciencia e Territorio, centradas precisamente no emprego da auga. Segundo explica Xulio Pérez, desde a organización deste evento, “a finalidade primordial das xornadas é darlle a coñecer ao profesorado o coñecemento cientÃfico máis actual sobre o medio para aplicalo no seu traballo”. Deste xeito, o encontro abordou en sucesivos anos, temas coma a xeoloxÃa, a botánica ou a arqueoloxÃa. A auga, que centra esta edición co lema “Usos e abusos”, será tamén a protagonista do vindeiro ano. “Na vindeira convocatoria queremos ver outros empregos da auga, visitar minicentrais hidroeléctricas, tratar o termalismo e falar tamén de posibles solucións posibles para voltar a auga ao seu medio natural”, completa Pérez.
Como aproveitar a auga
Desta volta, os contidos centráronse especialmente nas posibilidades que ten a auga no noso contorno de cara ás aplicacións didácticas. Deste xeito, visitas a unha planta depuradora ou excursións e análises dun rÃo achegaron propostas sobre como tratar co alumnados cuestións coma o ciclo da auga, os seus empregos ou a variedade animal e vexetal que acompaña os rÃos. “Actividades coma a visita á planta potabilizadora permite pór en evidencia os empregos da auga e que implica o abuso deste recurso”, sinala. Canda a isto, recoñece que o coñecemento do ciclo da auga e, sobre todo, a bioloxÃa, son as principais materias que se aproveitan das posibilidades didácticas deste medio. De calquera xeito, disciplinas coma a quÃmica, coas análises da composición de augas dun rÃo ou da súa acidez, ou mesmo a xeografÃa, con cuestións coma o emprego dos terreos das beiras.
O Proxecto RÃos
Unha das actividades centrais destas xornadas foi a excursión por un rÃo que se desenvolveu seguindo os criterios do Proxecto RÃos. Esta iniciativa, que a Asociación para a Defensa Ecolóxica e Galicia (ADEGA) coordina desde hai tres anos no noso paÃs, pretende crear unha rede cidadá de control e defensa dos cursos fluviais. Na actualidade, 215 grupos de voluntarios, dos que un 41% son centros de ensino, participan nesta iniciativa. Segundo nos explica Virxinia RodrÃguez, coordinadora do programa “O proxecto naceu en Cataluña hai dez anos, nós adoptámolo e incorporámoslle unha perspectiva máis etnográfica”. A proposta consiste, basicamente, en desenvolver unha análise sobre o estados dos cursos fluviais. “Os grupos van aos rÃos e estudan o patrimonio, a fauna e a flora. Hai un manual que explica como se fai a inspección e fichas para encher. Está explicado todo de maneira moi simple, de xeito que calquera o pode facer”. A un nivel etnográfico, “seguimos as fichas do Museo do Pobo, que recompilan os inmobles que poden aparecer, coma fábricas de curtidos, pontellas ou muÃños, e tamén o mobiliario, como barcas ou aparellos de pesca que aparecen na zona”, completa.
Escolas nos rÃos
A alta participación dos institutos e colexios nestas actividades débese a que “desde os centros de ensino os rÃos son unha temática bastante traballada. Os materiais que achegamos adáptanse moito ao propio currÃculo. Pódense abordar materias coma a FÃsica e a QuÃmica, coas medicións de caudais, de acidez ou de temperaturas, a bioloxÃa coa flora e fauna, a xeoloxÃa con análises de pendentes e de solos, o debuxo, porque hai que facer deseños rigorosos do curso, a música, traballando cantigas relacionadas coa auga e cos rÃos ou educación fÃsica, realizando roteiros pola zona. O tema pode traballarse desde diferentes materias e mesmo poderÃa ser un proxecto curricular de centro no que o rÃo fose o eixe de todas as materias”, completa RodrÃguez.
Seguintes pasos
Todos os datos que se recollen nestas actividade preséntase cada mes de decembro nun informe que recompila o estado dos arredor de oitenta rÃos que se vixÃan actualmente. De cara ao vindeiro ano, ADEGA, co apoio da ConsellarÃa de Cultura ampliará a iniciativa co subproxecto “RÃos de Lingua e Cultura”, unha iniciativa que quere traballar os nomes de fauna e de flora en galego ou os empregos que podÃan ter as plantas da zona”. Tamén para a vindeira temporada, quérese desenvolver a adopción de tramos dos rÃos. Isto implicará aos grupos de voluntarios para desenvolver tarefas a maiores como limpezas, sinalización ou recuperación de elementos, “sempre segundo eles mesmos decidan”, explica RodrÃguez. Como vemos, os rÃos para alén de auga, achegan grandes posibilidades educativas e culturais. Sen esquecermos o seu potencial para concienciar sobre os problemas do medio. “Cando facemos saÃdas formativas vese moi implicados os alumnos. No rural sobre todo, moitos son xa pescadores e gozan do rÃo doutro xeito. Vese que hai unha sensibilidade, pero é moi difÃcil saber se iso vai provocar cambios nas condutas”. Verase.
