Anxos Sobriño: "O traballo coa lingua é complexo, motivador e estimulante"

Naceu como un colectivo de profesionais da lingua e transformouse nun dos principais motores de innovación no proceso de normalización do galego. A Coordinadora de Traballores/as de Normalización da Lingua (CTNL) cumpría o pasado mes de febreiro dúas décadas de traballo. Cunha dirección anovada e a piques dunha nova xeira dos Encontros para a Normalización Lingüística do Centro de Documentación Sociolingüística de Galicia, entrevistamos a Anxos Sobriño, flamante presidenta do colectivo.

Nas bocas do futuro. Mocidade e lingua é o lema dos XVIII Encontros para a Normalización Lingüística que se celebran este 14 e 15 de abril na Sede do Consello da Cultura Galega en Santiago de Compostela. A cita, un clásico que organiza o Centro de Documentación Sociolingüística de Galicia do Consello da Cultura Galega conta desde o seu nacemento coa colaboración da CTNL e supón un foro fundamental na reflexión sobre as dinámicas lingüísticas no país.

A coincidir con este evento repasamos a situación dos traballadores da lingua e mais dos procesos de normalización con Anxos Sobriño. A nova presidenta da CTNL ocupaba o cargo o pasado mes de febreiro a coller a remuda de Nel Vidal, quen pasou nove anos no cargo.Licenciada en Filoloxía Galega pola Universidade de Santiago de Compostela, traballou no Instituto da Lingua Galega, como técnica de normalización no Concello do Rosal. E no posto de tradutora intérprete na Dirección Xeral de Xustiza da Xunta. Desde 2004 é técnica superior lingüista na Audiencia Provincial de Pontevedra. Canda a ela, ocuparon a directiva da entidade Rosa Moreiras como secretaria e Queca Carballo como tesoureira.

"Coa CTNL procurouse a profesionalización do sector e a mellora das condicións de traballo, tanto desde unha perspectiva profesional como técnica "

CG: Pensa que a CTNL marcou un novo paso no ámbito da normalización, como organización sectorial? Que levou ao nacemento da asociación naquel momento?

A CTNL naceu principalmente por dúas necesidades. A primeira foi formativa. Os novos técnicos de normalización detectaron eivas de formación para desenvolver o seu traballo e ningunha institución planificaba actividades destinadas ao seu perfil. Entón decidiron organizalas eles mesmos. A outra foi a necesidade de compartir recursos, experiencias e coñecementos. Creouse a asociación, por tanto, cos obxectivos principais de formarse mellor e colaborar.

Neste sentido, penso que si supuxo un novo paso no ámbito da normalización. Procurouse a profesionalización do sector e a mellora das condicións de traballo, tanto desde unha perspectiva profesional como técnica.

Cales considera como os principais fitos na historia da CTNL?

Un dos primeiros ten que ver con esa necesidade de intercambio de recursos e experiencias: a creación do Centro de Documentación Sociolingüística de Galicia (CDSG), que foi unha demanda da CTNL ao Consello da Cultura Galega. É unha institución moi necesaria para depositar, compartir e difundir o traballo en normalización lingüística, e constitúe unha gran fonte de recursos tanto para técnicos como para investigadores. Por exemplo, o Kit para a normalización lingüística é unha ferramenta imprescindible para os novos servizos de normalización lingüística. E en relación con esta necesidade de difusión tamén están os propios Encontros para a Normalización Lingüística, como foro para presentar propostas, reflexionar e debater sobre o proceso de normalización da nosa lingua.

Co segundo fito non tivemos tanta sorte coma co CDSG. Consistiu na proposta de creación dun consorcio de normalización lingüística, que planificase e coordinase o traballo dunha maneira vertebrada en diferentes ámbitos e en todo o territorio. Estivo a punto de crearse pero finalmente non frutificou.

Por último, considero que tamén se deben destacar as accións coordinadas que naceron baixo o paraugas da CTNL: desde as máis antigas como Ciberlingua ata as máis recentes como o proxecto Apego. Dunha maneira ou doutra a CTNL favoreceu a creación destas campañas, unhas veces simplemente como entidade que propiciaba o encontro entre técnicos e outras mesmo propondo a acción. Un exemplo disto último é precisamente o proxecto Apego, que naceu como proposta da CTNL no X Curso de Verán sobre Dinamización Lingüística da Universidade da Coruña, en 2014, e agora é un gran proxecto de colaboración entre 23 concellos. De feito produciuse a adhesión dos 11 últimos o sábado 9 de abril na Coruña.

Kit para a Normalización en Rede
Proxecto Apego

Nos últimos 20 anos apareceron novos axentes como a CGENDL, Prolingua, Queremos Galego, a Academia da Lingua Portuguesa ou Galeguizar Galicia. Como ve a situación actual a nivel asociativo pola lingua? Medra o impulso social ou divídese?

Non creo que a creación de máis entidades que teñan como obxectivo xeral a defensa da lingua sexa unha división de forzas. Ao contrario, penso que todas suman e son complementarias. Algunhas son máis técnicas, como a CTNL ou a Coordinadora Galega de Equipos de Normalización e Dinamización Lingüística, outras teñen obxectivos máis sectoriais (Galeguizar Galicia) e outras máis xerais (Prolingua, Queremos Galego). Pero todas buscan un fin normalizador e mesmo poden colaborar en accións concretas. Algunhas naceron máis recentemente co obxectivo de contrarrestar ou minimizar a involución no proceso de normalización lingüística. Pero non é negativo que aparezan, é a demostración de que a sociedade ou un determinado colectivo reacciona ante unha necesidade.

Mudou o papel da CTNL desde o seu nacemento?

Eu non diría que mudou, senón que se diversificou e se foi adaptando ás novas situacións. No básico continúa a ter o mesmo papel: defender os intereses laborais e formativos dos técnicos, favorecer a colaboración e o intercambio de recursos e promover o uso da lingua en todos os ámbitos.

É certo que ultimamente se fixeron outro tipo de accións (Gústame o galego, Agasallo, Como cho digo ;-), LGx15. Ideas para o futuro da lingua) que buscan transmitir e potenciar unha visión positiva sobre a lingua, en parte para intentar neutralizar os discursos contrarios ao proceso de normalización lingüística. Pero no fondo o papel da CTNL e o obxectivo xeral son os mesmos; unicamente se foron modificando as estratexias e adaptáronse a cada momento.

Gústame o galego
Agasallo.eu
Como cho digo
LGx15

"A situación laboral está estancada ou en retroceso. Non se crean novos servizos e algúns desapareceron nos últimos anos "

No seu día houbo unha importante demanda laboral no campo da normalización e da corrección lingüística, o que tamén favoreceu o desenvolvemento da asociación. Como é a situación hoxe? Estamos ante un sector máis diversificado laboralmente?

Realmente, a situación laboral está estancada ou en retroceso. Non se crean novos servizos e incluso algúns desapareceron nos últimos anos, principalmente porque baixaron as axudas públicas. Agora algunhas deputacións convocaron de novo subvencións para a creación de servizos; na Coruña xa se resolveron e en Pontevedra acaba o prazo para solicitalas o día 15. Isto poder contribuír a unha certa recuperación. Esperemos que se creen novos SNL e que se consoliden.

Si é un sector bastante diversificado laboralmente. Inicialmente, case só había servizos de normalización lingüística en entidades públicas e despois fóronse creando tamén no sector privado e mesmo naceron empresas dedicadas concretamente a proporcionar servizos lingüísticos. Por outra parte, tamén se diversificou o propio traballo dentro dos SNL: moitos pasaron de desenvolver maioritariamente labores de corrección e tradución a centrarse na planificación, xestión, execución e avaliación das actividades de dinamización lingüística.

Aínda así, tamén hai servizos onde se combina o labor de NL con traballo doutras áreas, principalmente cultura. Isto pode supor un problema. Por unha parte, porque reduce tempo de traballo en normalización e, sobre todo, porque poden chegar a confundirse as áreas e a normalización perdería o valor transversal tan necesario para incidir en diferentes ámbitos.

Cales son os principais desafíos para os traballadores da lingua?

Penso que no día a día os desafíos son continuos. Quizais conseguir involucrar no proceso de normalización lingüística a diferentes colectivos e sensibilidades; sen a implicación das persoas destinatarias é imposible intentar cambios sociais. Outro reto é saber ter en conta e manexar os factores diversos que inflúen nos comportamentos lingüísticos, pois son variados e é complicado abarcalos todos. Tamén é un desafío conseguir adaptarse ás necesidades dos diferentes colectivos cos que se quere traballar. O traballo coa lingua é complexo e ao mesmo tempo motivador e estimulante.

"Agora hai máis reflexión e análise previas á hora de deseñar as accións"

Estamos nunha fase de pensar máis como abordarmos o proceso de normalización?

As técnicas e técnicos teñen que estar a pensar sempre en como abordar o proceso de normalización lingüística; non é diferente hoxe de hai uns anos. O que ocorre é que varían as situacións e é necesario adaptarse a elas. En todo cambio social hai que ir acomodando as estratexias ás circunstancias e á evolución do proceso.

Se por pensar máis nos referimos a planificar mellor, quizais agora hai máis reflexión e análise previas á hora de deseñar as accións. Fomos asimilando que a intervención lingüística é complexa e difícil e require un traballo o máis planificado posible, tendo en conta aspectos diversos que repercuten en todo o proceso. Nesta cuestión da planificación penso que melloramos colectivamente bastante, sobre todo grazas á formación.

A transmisión interxeracional, o traballo das actitudes… Cales son os novos aspectos que están a coller protagonismo neste campo?

Xa non se fala tanto da transmisión interxeracional, senón máis ben de socialización na lingua. Este cambio terminolóxico é relevante pois está a demostrar que non abonda coa transmisión dentro da familia. Os iguais (amigos, compañeiros da escola…) inflúen moito máis nos comportamentos lingüísticos. Entón, é necesario traballar dunha maneira moito máis diversificada, coa familia pero tamén creando e favorecendo os ámbitos de socialización en galego fóra da casa. Precisamente para traballar desta maneira naceu o programa Apego.

En canto ás actitudes, os estudos cualitativos demostraron que non eran tan positivas como aparentaban. Para traballar este aspecto é importante incidir nos discursos, transmitir unha visión da lingua positiva, motivadora, útil, moderna, que incida na estima pola lingua e tamén no uso. Xusto este último é outro dos grandes retos para a normalización lingüística: transformar boas actitudes e coñecemento da lingua nun uso efectivo.