Xigantes ou ananos?

Co gallo do Ano Celso Emilio Ferreiro, o Consello da Cultura Galega recupera este xoves, en aberto e de balde, o vello debate sobre o papel da emigración galega que fixera famoso o poeta celanovés a partir da publicación dos seus controvertidos poemas sobre a colectividade galega de Venezuela en 1968. Xosé Manuel Núñez Seixas, o coordinador da xornada, insístenos: o debate aínda non está pechado.

No ano 1968 Celso Emilio Ferreiro publica en Venezuela unha colección de poemas de gran impacto: Viaxe ao país dos ananos. Nel dá conta da súa dramática experiencia cos emigrantes da Hermandad Gallega de Venezuela, organización da que fora expulsado ese mesmo ano tras graves disensións coa directiva. Que grao de compromiso teñen que ter os emigrantes galegos coa política e a identidade de Galicia?

“En realidade o debate vén de moito antes”, sinala o Catedrático de Historia Contemporánea da USC Xosé Manuel Núñez Seixas, coordinador do debate, “e está presente nos textos dos autores galeguistas e republicanos desde moito antes”. Núñez Seixas remóntase mesmo ata finais do XIX para asegurar a presenza deste debate sobre o papel e a actuación dos emigrantes en relación á cultura, á sociedade e á política do país de orixe. “Era xente que demostraba unha maior valía por teren competido no mundo exterior ou pola contra son unha especie de traidores ou un desleigados? Había moitos autores que pensaban que a emigración no fondo o que facía era restar folgos para a revolta”.

A xornada comezará no Consello da Cultura cun repaso biográfico á figura de Celso Emilio Ferreiro a cargo de Ramón Nicolás e a situación da inmigración galega en Venezuela en tempos de Celso Emilio, a cargo de Raúl Soutelo. Núñez Seixas falará sobre a interpretación da emigración galega que fai Celso Emilio e, por último, moderados por Ramón Villares, Xosé Neira Vilas, Román Rodríguez, Anxo Lugilde e María Xosé Porteiro debaterán sobre a actualidade do debate e o papel da emigración. A xornada é gratuíta e é preciso inscribirse no web do CCG.

En que medida estaba acertado Celso Emilio Ferreiro? El entrou na Hermandad Gallega cunha candidatura progresista e galeguista, e cando o bando opositor –máis próximo ao réxime franquista- gañou as eleccións foi cando comezaron os problemas. “Habería que preguntarse se a reacción de Celso Emilio Ferreiro sería a mesma de teremigrado a Arxentina”, sinala Núñez Seixas, “Ferreiro sufre unha gran decepción porque tiña unha visión idealizada da emigración, pero a emigración venezolana era moi diferente. Estaba composta por xente que chegara a partires do 1947 ou 1948 para traballar na industria petrolífera e x aforan socializados no franquismo. A xente de Cuba, Arxentina ou Uruguai naceran nunha Galicia anterior e diferente”.

O debate continúa
“En certo xeito, este debate segue a existir hoxe, aínda que atemperado baixo a crise económica”, asegura Núñez Seixas, a través dos efectos inducidos pola reforma do voto dos residentes ausentes. “A súa presenza na escena política de Galicia é enorme, pero non só iso. Lembremos as tentativas de Fraga dos 90 para conseguir capital emigrante para dinamizar a economía galega ou a recente visita de Feijóo a Mexico para tentar infrutuosamente conseguir capital galego para Nova Galicia Banco”.