Dun grupo que querÃa facer teatro afeccionado a un festival de referencia na escena galega. O Festival Internacional Outono de Teatro de Carballo iniciou este mes de setembro outubro a súa vixésimo sexta edición, que medra unha vez máis e aposta decididamente por apoiar a produción. Detrás do éxito actual dun evento que consegue cheos sistemáticos en todas as súas funcións hai unha longa evolución.
O pasado 22 de setembro abrÃa as súas portas, logo dun aperitivo o dÃa 16, a vixésimo sexta edición do FIOT. Carballo convértese un ano máis en capital do teatro galego cun evento que achega ata o 28 de outubro un total de 34 obras, 3 coproducións, 7 estreas absolutas e 9 estreas en Galicia entre programación de sala, Ciclo OTNI, Rúas dos Contos e Fiotiño e que incorpora este ano o Certame de Microteatro Metro Cadrado (M²) a espallar aÃnda máis a súa presenza na vila e a se achegar a novos públicos e creadores. Continúan ademais programas como Escola do Espectador, o Café con, o Teatro de Rúa, a exposición Zoom FIOT, o Dálle un Bocado ou os obradoiros, a completar unha oferta única no calendario escénico.
Nacer en primavera, medrar no outono
Cando botou a andar, o programa era apenas un ciclo que achegaba á vila cinco obras cada ano. "A orixe do FIOT está nun grupo de teatro afeccionado a finais dos anos 80", lembra Alberto Sueiro, director do evento deste os seus inicios. "Eramos xente que estabamos entre os vinte e cinco e os trinta e tantos anos e entre o traballo e familia non conseguimos que aquilo durase moito", lembra. Mais o interese pola escena non morreu e varios daqueles amadores botaron a andar unha mostra. A asociación Telón e Aparte converteuse asà na organizadora do que acabarÃa por ser o FIOT. "Naquel momento non existÃa en Carballo unha oportunidade de ver teatro, e decidimos creala". En 1992 abrÃa, nunha sala de cinema local alugada para a ocasión, a Primavera de Teatro. "Só nos alugaban o local durante a semana, porque nas fins de semana facÃan as sesións de cinema". No 94, os actos electorais dunhas eleccións ocuparon o espazo durante as datas previstas. "Os propietarios preferiron alugarllo aos partidos, pasamos o programa para o outono e asà naceu o Outono de Teatro".
Os primeiros cheos
As orixes militantes da cita contaron cun padriño de excepción, tamén activista de vello da escena galega. "Estabamos moi apoiados por Rubén GarcÃa, que montaba a Mostra de Ribadavia", agradece Sueiro. "Era un grande amigo que facÃa contactos coas compañÃas e nos avalaba cando falabamos con alguén". A aceptación que foi acadando o evento entre o público permitiu que o proxecto fose progresando ano a ano. "En 1997, por unha serie de circunstancias, conseguimos unha programación moi por riba do que lle correspondÃa a un festival destas caracterÃsticas. Co apoio de Rubén e unha serie de contactos coincidiron aquà compañÃas que nunca viñeran a Galicia, e iso supuxo un punto e aparte a nivel local", lembra o director do evento. "A partir de aà houbo un incremento da demanda por parte do público moi importante, e comezamos a encher sistematicamente a sala en case todas as funcións", unha situación que se mantén hoxe.
A pegada no pazo
Da impronta que xa por aquel entón deixaba o FIOT sobre a vila é boa mostra o feito de que o Concello buscase a opinión dos organizadores para planificar o novo Pazo da Cultura. E que se lles escoitase. "Deron pé a que o que estaba deseñado como un salón de actos pasase a ser unha sala de teatro. InfluÃmos para conseguir que houbese unhas infraestruturas mÃnimas que permitisen actuar en boas condicións", explica Sueiro. Deste xeito, a inauguración en 2002 supuxo "o impulso definitivo para o evento. Por fin tiñamos un espazo á nosa disposición, que permitÃa programar espectáculos maiores sen a limitación de ter que alugar unha sala de cinema que nin tiña camerinos". Deste xeito, o festival acabou por dotar a vila dun teatro.
A implicación municipal
A aposta do concello non ficou aÃ, e implicouse na organización do festival co seu Departamento de Cultura, sete persoas que se sumaron á organización. "Conseguimos unha conexión moi boa, o equipo adoptou o FIOT como parte do seu labor e asúmeno moi para alén da súa obriga", explica Sueiro. Entre eles está Carmen Castro, actual directora artÃstica do evento, "que ten tamén moita afección polo teatro. Con ela facemos ao longo de todo o ano un traballo de selección que nos permite contar cunha boa programación". O director destaca o feito de que este apoio municipal se mantivese de xeito continuo malia ás mudanzas de cor polÃtica da corporación. "Desde o comezo houbo un consenso xeneralizado ao respecto entre as forzas sociais e polÃticas independentemente das cores, tanto no concello como na Deputación, e isto foi un soporte vital".
As coproducións
Outro dos fito do FIOT, e que ata hai ben pouco o singularizou no panorama de festivais escénicos do paÃs, é a aposta pola produción de espectáculos. Producións Teatrais Excéntricas e Un cranio furado estraba en 2010 este programa, que desde entón foi medrando ata chegar ás tres obras que o evento apoia na súa nova edición. Segundo explica Sueiro "entendiamos que alén de programación, habÃa que facer unha achega á actividade escénica diferente á que pode facer unha cidade ou outras entidades. E aÃnda que desde sempre tivemos esta intención, durante anos non contamos coa capacidade para o facer". Segundo explica Carmen Castro, directora artÃstica do festival, este paso adiante "saÃu como algo natural porque tiña moito que ver co festival e coa relación que se establece coas compañÃas. Buscabamos achegar algo máis do que un caché e acabamos participando no propio proceso de produción, axudando a decidir ou achegando información e recursos para alén da achega económica". A selección de cada ano faise tanto por iniciativa do festival como por solicitude das compañÃas. "Na primeira foi case como unha encarga. Falaramos con Excéntricas de facer un espectáculo que tivese moito que ver co noso xeito de ser, e logo duns meses faláronnos de Martin Mc Donagh e saiu a obra". Entre as propostas desta última edición está a posta de longo da compañÃa local Galeatro con Muiñada. "Neste caso a coprodución saÃu de xeito totalmente natural. Temos unha relación próxima e pensamos que era un proxecto interesante". O Festival achega diferentes recursos en cada caso. "Sempre hai unha achega económica superior a un simple caché", lembra Castro. A maiores, o festival outorga "a visibilidade que lle dá a un espectáculo se estrear nun evento como este" e adoita tamén sumar "apoio técnico na forma de residencias ou asúmense outros custos. A relación desenvólvese segundo precisa o proxecto e segundo as nosas posibilidades".
A encarga
Para alén do incremento de pezas que contan con apoio do evento, neste 2017 o FIOT deu aÃnda un paso a maiores. "Fomos alén co espectáculo Fillos do Sol, onde directamente lle propomos a Contraproducións facer unha obra", explica Sueiro, que aborda a figura dun Eduardo Pondal ancián a coincidir do centenario do falecemento do bardo de Ponteceso. Segundo lembra Carmen Castro, "falamos coa Fundación Pondal e amosaron o seu interese por un evento con tanta repercusión na comarca como é este. Comezamos a pensar nun único acto e acabou saÃndo un espectáculo a buscar a relación co territorio e a historia, no que temos un maior peso que noutras ocasións".
O futuro é pequeno e participado
Lonxe de ter atopado unha fórmula definitiva, o evento prevé continuar a evolucionar ao longo dos vindeiros anos. "Queremos continuar a formación do público. Nesa liña o Fiotiño, orientado para os máis novos, cada vez ten máis importancia", explica Sueiro. Pola súa banda, Carmen Castro, destaca a creación do Certame de Microteatro Metro Cadrado, co que "tentamos ampliar os espazos para o festival, implicar cada vez máis a vila, con actuacións en locais de hostalarÃa ou comercios". Ao tempo, con esta sección "dámoslle unha oportunidade a artistas emerxentes e propostas que poden ser máis difÃciles de encaixar nunha programación convencional". De xeito similar, o evento amplÃa a súa aposta pola sección OTNI (Obxecto Teatral Non Identificado), centrada en formatos innovadores a incluÃr na mesma dúas estreas en Galicia e unha estrea absoluta de carácter internacional. Neste ano o espazo aposta claramente pola integración do público como eixe. "Todos os espectáculos requiren unha participación dos asistentes dun ou doutro xeito". A seguir estas liñas, o Outono prevé continuar a súa aposta pola diversidade temática e de formatos. "Pretendemos que sexa un escaparate que permita ver cousas moi diversas ao tempo que continua moi apegado aos creadores e creadoras, de xeito que poida servir tamén de trampolÃn", lembra Sueiro. A traxectoria consolidada do evento fai del un espazo de lanzamento ideal que promete continuar o seu camiño.
O pasado 22 de setembro abrÃa as súas portas, logo dun aperitivo o dÃa 16, a vixésimo sexta edición do FIOT. Carballo convértese un ano máis en capital do teatro galego cun evento que achega ata o 28 de outubro un total de 34 obras, 3 coproducións, 7 estreas absolutas e 9 estreas en Galicia entre programación de sala, Ciclo OTNI, Rúas dos Contos e Fiotiño e que incorpora este ano o Certame de Microteatro Metro Cadrado (M²) a espallar aÃnda máis a súa presenza na vila e a se achegar a novos públicos e creadores. Continúan ademais programas como Escola do Espectador, o Café con, o Teatro de Rúa, a exposición Zoom FIOT, o Dálle un Bocado ou os obradoiros, a completar unha oferta única no calendario escénico.
Nacer en primavera, medrar no outono
Cando botou a andar, o programa era apenas un ciclo que achegaba á vila cinco obras cada ano. "A orixe do FIOT está nun grupo de teatro afeccionado a finais dos anos 80", lembra Alberto Sueiro, director do evento deste os seus inicios. "Eramos xente que estabamos entre os vinte e cinco e os trinta e tantos anos e entre o traballo e familia non conseguimos que aquilo durase moito", lembra. Mais o interese pola escena non morreu e varios daqueles amadores botaron a andar unha mostra. A asociación Telón e Aparte converteuse asà na organizadora do que acabarÃa por ser o FIOT. "Naquel momento non existÃa en Carballo unha oportunidade de ver teatro, e decidimos creala". En 1992 abrÃa, nunha sala de cinema local alugada para a ocasión, a Primavera de Teatro. "Só nos alugaban o local durante a semana, porque nas fins de semana facÃan as sesións de cinema". No 94, os actos electorais dunhas eleccións ocuparon o espazo durante as datas previstas. "Os propietarios preferiron alugarllo aos partidos, pasamos o programa para o outono e asà naceu o Outono de Teatro".
Os primeiros cheos
As orixes militantes da cita contaron cun padriño de excepción, tamén activista de vello da escena galega. "Estabamos moi apoiados por Rubén GarcÃa, que montaba a Mostra de Ribadavia", agradece Sueiro. "Era un grande amigo que facÃa contactos coas compañÃas e nos avalaba cando falabamos con alguén". A aceptación que foi acadando o evento entre o público permitiu que o proxecto fose progresando ano a ano. "En 1997, por unha serie de circunstancias, conseguimos unha programación moi por riba do que lle correspondÃa a un festival destas caracterÃsticas. Co apoio de Rubén e unha serie de contactos coincidiron aquà compañÃas que nunca viñeran a Galicia, e iso supuxo un punto e aparte a nivel local", lembra o director do evento. "A partir de aà houbo un incremento da demanda por parte do público moi importante, e comezamos a encher sistematicamente a sala en case todas as funcións", unha situación que se mantén hoxe.
A pegada no pazo
Da impronta que xa por aquel entón deixaba o FIOT sobre a vila é boa mostra o feito de que o Concello buscase a opinión dos organizadores para planificar o novo Pazo da Cultura. E que se lles escoitase. "Deron pé a que o que estaba deseñado como un salón de actos pasase a ser unha sala de teatro. InfluÃmos para conseguir que houbese unhas infraestruturas mÃnimas que permitisen actuar en boas condicións", explica Sueiro. Deste xeito, a inauguración en 2002 supuxo "o impulso definitivo para o evento. Por fin tiñamos un espazo á nosa disposición, que permitÃa programar espectáculos maiores sen a limitación de ter que alugar unha sala de cinema que nin tiña camerinos". Deste xeito, o festival acabou por dotar a vila dun teatro.
A implicación municipal
A aposta do concello non ficou aÃ, e implicouse na organización do festival co seu Departamento de Cultura, sete persoas que se sumaron á organización. "Conseguimos unha conexión moi boa, o equipo adoptou o FIOT como parte do seu labor e asúmeno moi para alén da súa obriga", explica Sueiro. Entre eles está Carmen Castro, actual directora artÃstica do evento, "que ten tamén moita afección polo teatro. Con ela facemos ao longo de todo o ano un traballo de selección que nos permite contar cunha boa programación". O director destaca o feito de que este apoio municipal se mantivese de xeito continuo malia ás mudanzas de cor polÃtica da corporación. "Desde o comezo houbo un consenso xeneralizado ao respecto entre as forzas sociais e polÃticas independentemente das cores, tanto no concello como na Deputación, e isto foi un soporte vital".
As coproducións
Outro dos fito do FIOT, e que ata hai ben pouco o singularizou no panorama de festivais escénicos do paÃs, é a aposta pola produción de espectáculos. Producións Teatrais Excéntricas e Un cranio furado estraba en 2010 este programa, que desde entón foi medrando ata chegar ás tres obras que o evento apoia na súa nova edición. Segundo explica Sueiro "entendiamos que alén de programación, habÃa que facer unha achega á actividade escénica diferente á que pode facer unha cidade ou outras entidades. E aÃnda que desde sempre tivemos esta intención, durante anos non contamos coa capacidade para o facer". Segundo explica Carmen Castro, directora artÃstica do festival, este paso adiante "saÃu como algo natural porque tiña moito que ver co festival e coa relación que se establece coas compañÃas. Buscabamos achegar algo máis do que un caché e acabamos participando no propio proceso de produción, axudando a decidir ou achegando información e recursos para alén da achega económica". A selección de cada ano faise tanto por iniciativa do festival como por solicitude das compañÃas. "Na primeira foi case como unha encarga. Falaramos con Excéntricas de facer un espectáculo que tivese moito que ver co noso xeito de ser, e logo duns meses faláronnos de Martin Mc Donagh e saiu a obra". Entre as propostas desta última edición está a posta de longo da compañÃa local Galeatro con Muiñada. "Neste caso a coprodución saÃu de xeito totalmente natural. Temos unha relación próxima e pensamos que era un proxecto interesante". O Festival achega diferentes recursos en cada caso. "Sempre hai unha achega económica superior a un simple caché", lembra Castro. A maiores, o festival outorga "a visibilidade que lle dá a un espectáculo se estrear nun evento como este" e adoita tamén sumar "apoio técnico na forma de residencias ou asúmense outros custos. A relación desenvólvese segundo precisa o proxecto e segundo as nosas posibilidades".
A encarga
Para alén do incremento de pezas que contan con apoio do evento, neste 2017 o FIOT deu aÃnda un paso a maiores. "Fomos alén co espectáculo Fillos do Sol, onde directamente lle propomos a Contraproducións facer unha obra", explica Sueiro, que aborda a figura dun Eduardo Pondal ancián a coincidir do centenario do falecemento do bardo de Ponteceso. Segundo lembra Carmen Castro, "falamos coa Fundación Pondal e amosaron o seu interese por un evento con tanta repercusión na comarca como é este. Comezamos a pensar nun único acto e acabou saÃndo un espectáculo a buscar a relación co territorio e a historia, no que temos un maior peso que noutras ocasións".
O futuro é pequeno e participado
Lonxe de ter atopado unha fórmula definitiva, o evento prevé continuar a evolucionar ao longo dos vindeiros anos. "Queremos continuar a formación do público. Nesa liña o Fiotiño, orientado para os máis novos, cada vez ten máis importancia", explica Sueiro. Pola súa banda, Carmen Castro, destaca a creación do Certame de Microteatro Metro Cadrado, co que "tentamos ampliar os espazos para o festival, implicar cada vez máis a vila, con actuacións en locais de hostalarÃa ou comercios". Ao tempo, con esta sección "dámoslle unha oportunidade a artistas emerxentes e propostas que poden ser máis difÃciles de encaixar nunha programación convencional". De xeito similar, o evento amplÃa a súa aposta pola sección OTNI (Obxecto Teatral Non Identificado), centrada en formatos innovadores a incluÃr na mesma dúas estreas en Galicia e unha estrea absoluta de carácter internacional. Neste ano o espazo aposta claramente pola integración do público como eixe. "Todos os espectáculos requiren unha participación dos asistentes dun ou doutro xeito". A seguir estas liñas, o Outono prevé continuar a súa aposta pola diversidade temática e de formatos. "Pretendemos que sexa un escaparate que permita ver cousas moi diversas ao tempo que continua moi apegado aos creadores e creadoras, de xeito que poida servir tamén de trampolÃn", lembra Sueiro. A traxectoria consolidada do evento fai del un espazo de lanzamento ideal que promete continuar o seu camiño.
Serie
O FIOT por tras do pano
Nacer nunha vila ou centrarse no público son algúns dos elementos que permitiron o éxito do FIOT
O Outono de Teatro de Carballo pasou de ser un encontro amador a un referente da escena