En Galicia quedan restos de dous grandes movementos continentais. Por unha banda, poden atoparse na nosa paisaxe restos do antigo supercontinente de Panxea, que agrupaba todas as masas de terra desde hai 542 millóns e que se foi framentando hai 200 millóns de anos. Pola outra, existen restos da colisión posterior entre os continentes de Gondwana e Laurrusia (antes coñecido como Laurasia), que se produciu hai 350 millóns de anos e como resultado do cal emerxeu o que hoxe é Galicia. Juan Ramón Vidal RomanÃ, director do Instituto Universitario de XeoloxÃa Isidro Parga Pondal, guÃanos por estas paraxes.
Pegadas da ruptura:
Os cantÃs de Santo André
O cantil que se prolonga pola costa de Cabo Ortegal, desde os Aguillóns ata Cedeira e Ortigueira “é un cantil non mariño”, que marca o punto polo rachou Panxea hai 200 millóns de anos, segundo explica Juan Ramón Vidal RomanÃ. A cicatriz posúe unha grande relevancia a nivel internacional e ten a súa equivalencia en lugares afastados como a India ou Brasil.
A paisaxe de Panxea
Diseminados por todo o paÃs existe unha serie de espazos que reflicten o relevo orixinario de Panxea antes de se esgazar. Trátase de chairas distribuÃdas por todo o paÃs entre as que destacan zonas ben coñecidas como A Terra Chá, a penichaira próxima a Santa Comba ou a parte superior da Serra do Barbanza.
As RÃas
A ruptura de Panxea foi tamén causa da formación do que quizais sexa o máis destacado elemento da paisaxe galega: As rÃas. Canda ás nosas, tamén as portuguesas teñen a súa orixe neste movemento continental.
Pegadas do choque
A sinclinal do Courel
Este pregamento sinclinal destaca como primeiro elemento que emerxeu do fondo do mar do que hoxe é Galicia canso se atoparon os continente de Gondwana, ao sur e Laurrusia ao norte. A particularidade desta formación fixo que a ConsellerÃa do Medio Rural anunciase recentemente a súa vindeira declaración como Monumento Natural.
O pico Sacro
“Se o Courel é a pegada do choque na superficie terrestre, o dique de cuarzo do que fai parte o Pico Sacro corresponde á mesma colisión pero a uns vinte quilómetros de profundidade”, por baixo dos sedimentos que se ergueron dando lugar ao Courel, explica Vidal RomanÃ. De feito, o Pico marca unha fronteira do encontro entre continentes. “Ao sur do Pico Sacro e da liña que se forma cara ao Ulla e no outro sentido, estamos en Gondwana, e ao norte estarÃamos en Laurrusia”, exemplifica este xeólogo.
Os afloramentos granÃticos
O monte Pindo, ou os penedos de Traba na Costa da Morte, a área de Mondoñedo ou o monte Castelo no norte de Lugo, e en xeral todos os afloramentos de granito que existen no noso paÃs “sobre todo os que teñen formas redondeadas”, segundo explica este xeólogo son resultado do encontro entre estes dous continentes. “Os máis rechamantes son os que se atopan onda o mar porque a erosión fixo que ficasen limpos, pero hai moitos”.
Protección necesaria
Para Vidal RomanÃ, son moitos os espazos de Galicia que deberÃan contar cunha protección semellante ao pregamento do Courel pola súa importancia. “Ultimamente está a se falar moito do Monte Pindo, e con razón, pero todos os macizos granÃticos deberÃan ter figuras deste tipo. O monte Louro, por exemplo, ou a serra do Galiñeiro, que tamén ten morfoloxÃa granÃtica e que, ao igual que estes montes, ten covas que serviron de refuxio a poboacións costeiras na Prehistoria. O que non me explico é como hai tantas dúbidas para protexer estes espazos, porque son sitios que serÃa sinxelo de conservar, xa que non hai poboación nin se empregan para nada, non sendo que se queiran facer canteiras”, conclúe.
