“Moitas fotografÃas acaban transformando a persoa na súa personaxe e isto é o que me interesaba analizar e explorar” explica Manuel Pérez Rúa. Este sociólogo e fotógrafo leva anos analizando as imaxes relativas ao mar, as representacións das persoas e das súas profesións. Neste tempo Pérez Rúa conversou con náufragos, mariñeiras, percebeiros, arpoeiros para comprender esa realidade que os medios de comunicación (televisión, cine, fotografÃa) reconstrúe. Sobre todo isto falou no curso de verán da Universidade de Santiago, Historia da pesca do bacallau no século XX: auxe e declive dunha pesquerÃa, que organizou Jesús Giráldez. Nesta ocasión, Manuel Pérez comenta algunhas desas imaxes e as iconas que ten recollido na súa vida.
O mar como poesÃa.
A imaxe é de Anita Conti (unha oceanógrafa e fotógrafa francesa coñecida por ser a primeira muller que embarcou nun pesqueiro de bacallau en Terranova). Para Manuel Pérez Rúa “representa varios dos imaxinarios colectivos que se reflicten na fotografÃa e no cine sobre a iconografÃa do mar, a dureza e a visión poética ao mesmo tempo”.
As non sempre idÃlicas mariñeiras
“De sempre, a imaxe que se nos deu das mariñeiras era de mulleres entregadas ao mar, valentes e bravas, moi lonxe da realidade porque era un traballo temporeiro, complementario e marxinal, un salario para axudar a levar á casa pero non un traballo do século XXI” explica Manuel Pérez.
O mar como morte
Se hai unha asociación directa co mar esa é a de risco, perigo e, por suposto, morte. “O mar é risco e perigosidade, a perigosidade é morte e a morte deixa en terra orfas” resume Manuel Pérez para o que esta imaxe é case iconográfica e se repite en milleiros de ocasións.
Os percebeiros non son tan duros como parecen
“Cando se fala de percebeiros fálase dun tipo de persoas que traballan nunha profesión arriscada e dura, na que a morte é mirada de lonxe” explica Manuel Pérez para o que “este home rompe co arquetipo de percebeiro destemido, el coidaba moi e só caeu unha vez ao mar. Nese momento tan dramático do que se salvou, cando lle preguntas de que morreu el di de que maneira máis parva se morre”.
As traÃñas, embarcacións moi pouco populares
As traÃñas interésanme no sentido cando facemos unha icona dun deporte tradicional dunha embarcación tradicional que acabou sendo o exemplo da explotación capitalista na introdución dunha das técnicas máis intensivas da pesca da traÃña. Cando se introduce nas artes de pesca, houbo un conflito porque se opón á pesca tradicional. A traÃña non durou pero hoxe representa un deporte identitario e acabamos facendo heroes locais dos remeiros de traÃñas cando inicialmente non ten nada de popular.
Miguel: último arpoeiro
Esta imaxe representa unha maneira de pescar que houbo en Galicia ata os anos oitenta. “A fábrica de Vigo Massó importa de Ceuta unha técnica para pescar baleas. Nos anos oitenta, as conciencia ecolóxica espállase polo mundo e conséguese que españa deixa de pescar baleas. En Galicia foi fundamental o feito de que Massó estaba en crise (que se dedicaba principalmente á conserva) e foi a presión internacional como a crise dunha empresa. Nós, pechamos a fábrica de baleas eramos os que menos pescabamos baleas, xa que Noruega e Padrón seguiron na caza/pesca de baleas dándolle un subterfuxio para os grandes depredadores.
As gaivotas de Vigo, non son como as das CÃes
Dentro dos imaxinarios relacionado co mar, hai un discurso ambiental que entende o mar como paisaxe. Unha paisaxe que inclúe unha fauna do mar. “A gaivota acabou converterse nunha icona potentÃsima, pero non é o mesmo unha gaivota de Vigo como unha de Ons ou CÃes. As de Vigo colonizan as terrazas, matan as pombas e acaban meténdoas nos desagues, co conseguinte enfado popular” explica Manuel para o que “os discursos mÃticos que tamén teñen letra pequena”.