O Día das Letras Volta ao Courel

Apenas dous anos despois do Día das Letras dedicado a María Mariño, a celebración voltará ao Courel o vindeiro ano. A Real Academia anunciaba o pasado sábado que o poeta Uxío Novoneyra será o homenaxeado en 2010. A RAG respondeu con este escolla a forte campaña social a prol deste autor, desbotando a opción de celebrar o centenario de Carvalho Calero, que tamén recollera abondosos apoios. Facemos un repaso dos méritos de Novoneyra para ser escolleito.

Fica fóra de dúbida que estamos a falar dun dos poetas máis destacados da literatura galega na segunda metade dos século XX, xa amplamente recoñecido en vida coa súa presenza en todo tipo de antoloxías e textos didácticos encol das nosas letras. Xusto ao se faceren dez anos do seus recoñecemento (prazo mínimo establecido para recibir esta homenaxe), Novoneyra recibe o recoñecemento de ser protagonista no Día das Letras Galegas.

Os temas
Coma grandes eixes temáticos do autor, destaca a vivencia da terra e da paisaxe, centrados no seu Courel natal. Mostra desta tendencia son as súas obras Os eidos (1955), Os eidos 2 (1974), na que tamén aparece amplamente a vertente cívica da súa poesía. Canda a estas, a temática amorosa, con exemplos coma Muller para lonxe (1984) conforman o groso dunha obra que se completa con poemarios coma Tempo de elexía (1991, recupera poemas orixinalmente editados no 66)) Poemas de doada certeza i este brillo premido entre as pálpebras (1994) e Arrodeos e desvíos do Camiño de Santiago e outras rotas (1998). Tamén destacan as súas incursións na literatura infantil nas obras O cubil do xabarín (1991) e Gorgorín e Cabezón (1992).

A montaña
A presenza do Courel na súa obra déixase sentir amplamente na súa biografía. Alén de ser o seu lugar de nacemento en 1930, Novoneyra botou na montaña luguesa longas temporadas. Umha grave doenza pulmonar levouno alí entre 1953 e 1962, e deu pé á creación de boa parte dos poemas de Os eidos. Logo dunha estancia en Madrid, onde se achegou ao grupo Brais Pinto, en 1966 voltou ao Courel, onde residiría ata se afincar en Compostela en 1983.

A forma
O interese social da súa creación non deixou de lado unha grande preocupación formal, que se pode ver obras comas Poemas caligráficos (1979), na que recupera escritos a man textos anteriores. Novoneyra amosou sempre interese pola forma da escrita, empregando o simbolismo gráfico en varias das súas obras. Do mesmo xeito, contou coa colaboración de ilustradores coma Seoane ou Reimundo Patiño en diferentes volumes, vencellando así a escrita a formas pictóricas de vangarga. Alén da propia escrita, o poeta apostaba tamén pola forma recitada para as súas creacións. Segundo apunta a propia Academia, "temos que sinalar a oralidade da súa poesía, que adquiría matices especiais cando o mesmo poeta recitaba os seus propios versos".

A popularidade
A RAG destaca asimesmo a conexión popular deste creador, que deu en que varios dos seus poemas fosen adaptadas coma cancións. "Novoneyra foi un poeta de entrega total, cunha obra en constante refacción, en continua forxa. Mais non por isto foi un poeta de minorías xa que sempre tivo unha gran preocupación pola comunicación co pobo", lembra a Academia no seu comunicado. Canda ao seu compromiso político nacionalista, vixente en moitos dos seus textos, Novoneyra actuou tamén coma mentor poético de María Mariño, autora recoñecida no Día das Letras de 2007. O seu compromiso coa cultura quedou tamén patente ao ocupar o cargo de presidente da Asociación de Escritores en Lingua Galega entre 1982 e 1999.

O contexto da elección
Alén dos seus méritos propios, a elección pódese ler tamén en relación ao actual contexto político e lingüístico. Fronte á figura de Carvalho Calero, outro grande candidato para a celebración de 2010, Novoneyra encarna un escritor cun fondo compromiso coa lingua e coa identidade galega que, sobre todo, non resulta incómodo nin polémico, alén da súa militancia nacionalista. No lugar de facer un xesto conciliador aos reintegracionistas que podería reavivar o debate sobre a normativa do galego, a RAG preferiu centrarse nunha figura que pode colleitar apoios sen fisuras, nun momento no que a mobilización a prol da nosa lingua está nun dos seus puntos álxidos.