A Bienal de Arte de Pontevedra reflexiona sobre a emigración na historia contemporánea de Galicia e América do Sur

A arte da migración

A emigración como parte fundamental da historia contemporánea de América Latina e Galicia. Ese é o eixo de Off/Fóra, a Bienal de Arte Contemporánea de Pontevedra, que se pode visitar na cidade ao longo de todo o verán e que reúne importantes artistas dos países do Cono Sur de América e Galicia. Namentres, ofrecémosche un primeiro paseo fotográfico polas obras da mostra da man de Natalia Poncela, redactora xefe da revista ArtNotes e Xosé Manuel Lens, crítico de arte en culturagalega.org na galería.

A Bienal de Arte de Pontevedra cumpre a súa vixésimo novena edición ofrecendo un monográfico dedicado á emigración como un fenómeno clave para comprender a formación da historia de Arxentina, Uruguai, Chile e Galicia ao longo da historia contemporánea. Off/Fóra: Movementos imaxinarios entre Galicia e o Cono Sur achégase á migración e ao exilio dende diferentes puntos de vista: psicolóxico, político, cultural ou antropolóxico. A comisaria, a arxentina Victoria Noorthorn, deseñou a mostra pensando no artista como actor político, con capacidade para atravesar diversos dominios simbólicos.

A Bienal combina o traballo dun bo número de artistas latinoamericanos e de creadores galegos consagrados e noveis. A título de exemplo, na mostra participan os americanos Camnitzer, Mario Sagradini, Mario Navarro ou Roberto Jacoby e os galegos Xosé Artiaga, Vari Caramés, Din Matamoro e Xesús Vázquez.

Unha conversa sobre a mostra

Unha conversa sobre a mostra

Natalia Poncela: diferentes dispositivos representacionais arredor dun nome, dunha cidade: Pontevedra. Un antigo tratado de colaboración e asistencia entre a nosa vila pontevedresa e unha localidade de Bos Aires co mesmo nome. Patricio Larrambebere reanima este tratado.

Xosé Manuel Lens: cando a pluralidade de propostas, case lúdicas, pactan na mesma liña, debuxo, vídeo ou instalación; diso tamén vai unha Bienal.

Fotos: Natalia Poncela e Xosé Manuel Lens.

Unha conversa sobre a mostra

Unha conversa sobre a mostra

Natalia Poncela: Luis Camnitzer xera este territorio de artificio onde unha árbore sen polas, construída por lapis sen punta, desprega invade coas súas raíces a parede, unhas raíces debuxadas co grafito deses lapis.

Xosé Manuel Lens: a confluencia de elementos e técnicas en ánimo da instalación, mentres se recoñece a forte influenza da natureza e da cultura na arte iberoamericana.

Unha conversa sobre a mostra

Unha conversa sobre a mostra

Natalia Poncela: monumental cómic do chileno Mario Navarro que introduce o compoñente político que posúe o desprazamento.

Xosé Manuel Lens: a Bienal recollendo tamén as modas e as tendencias: o fragmento narrado, o debuxo e a banda deseñada ao servizo da instalación mural e dunha mensaxe social.

Unha conversa sobre a mostra

Unha conversa sobre a mostra

Natalia Poncela: Marco Maggi constrúe unha xeografía imposible: emerxen mínimos mobiliarios urbanos duns amoreamentos de papel. Os seus cirúrxicos e precisos cortes fan fluír novos obxectos, sombras inquietantes, paisaxes das urbes que limitan os espazos públicos.

Xosé Manuel Lens: a fraxilidade da maqueta, do debuxo, desde a contundencia dunha morea de papeis, case esculturas minimalistas, invadindo o espazo. A construción do posible.

Unha conversa sobre a mostra

Unha conversa sobre a mostra

Natalia Poncela: un escenario de áridos e pequenas e infantís figuras sen rostro, de alba fraxilidade, illadas e ensimesmadas... Aili Chen.

Xosé Manuel Lens: a proposta que pensa o espazo central, máis protagonista, do Pazo da Cultura, que se habita de pequenos seres anónimos, asexuados e ausentes. Severidade e fraxilidade.

Unha conversa sobre a mostra

Unha conversa sobre a mostra

Natalia Poncela: viaxe en barco, consensuado naufraxio vacacional, onde se visibilizan as estructuras sociais e os ritos de comunicación e espallamento.

Xosé Manuel Lens: Diego Santomé realiza unha pequena película sobre a vida, a convivencia e a habitabilidade nun cruceiro de vacacións, reflexionando sobre as novas etiquetas de emigrante e viaxeiro.

Unha conversa sobre a mostra

Unha conversa sobre a mostra

Natalia Poncela: unha habitación onde o chan é unha flora acolchada da arxentina Marina De Caro, con flores bordadas bordadas de lá, na que amortecen as nosas pisadas e onde adormecen uns seres de trapo.

Xosé Manuel Lens: unha realidade imaxinada de teatralidade orgánica, nunha das mellores pezas da Bienal.

Unha conversa sobre a mostra

Unha conversa sobre a mostra

Natalia Poncela: a proposta taumatúrxica de Judi Werthein insértase no contexto sociocultural pontevedrés, unha vila con virxe peregrina.

Xosé Manuel Lens: o imaxinario colectivo, que peta nas costas do social, cando o relixioso se concentra no culto persoal, autónomo, inconsciente e barato.

Unha conversa sobre a mostra

Unha conversa sobre a mostra

Natalia Poncela: dous músicos. Dous instrumentos: un piano e un violín. Os dous nunha ponte. O son dunhas cordas enredan noutras. Unha ponte os une e o mesmo tempo os separa xerando unha incerta melodía de tránsito.

Xosé Manuel Lens: sorprende gratamente esta proposta en vídeo do escultor Carlos Rial, gardando a súa potencia narrativa; imaxes que describen mentres transitan no proceso da acción escultórica, desde a música e a vivencia persoal.

Unha conversa sobre a mostra

Unha conversa sobre a mostra

Natalia Poncela: xélido e distante locus amoenus nun espazo que enriquece e actúa sobre as pezas alí amosadas, unha arquitectura plagada de memoria e recreos.

Xosé Manuel Lens: Holga Méndez fala desde o poético, na recreación do soño, da viaxe imaxinada e inventada, nunha peza que redescubre a austeridade do patio do Instituto Valle-Inclán.

Unha conversa sobre a mostra

Unha conversa sobre a mostra

Natalia Poncela: unha lámpada de araña construída con rosarios. Unha luz extinta de de souvenir. O arxentino Daniel Joglar orixina este encontro na escuridade.

Xosé Manuel Lens: de novo o imaxinario popular de colares e rosarios, co paradigma das cruces pendurando, convertido nunha evocación pop e escenográfica.

Unha conversa sobre a mostra

Unha conversa sobre a mostra

Natalia Poncela: o desprazamento arrastra lastres e busca fogares. A performance de Cecilia Vignolo participa dun nomadismo elixido dunha emigración.

Xosé Manuel Lens: a viaxe da persoa, a persoa como materia, elemento, ingrediente de transportes mercantís; a propia artista sendo protagonista na propia sala cunha performance durante a inauguración da Bienal.