Diferentes iniciativas recuperan a memoria de Manuel María por toda Galicia

En espírito

Margarita Ledo recolleu a súa figura nun documental; Milladoiro puxo a alma e os textos no seu último disco e a Mostra de Teatro de Ribadavia homenaxeará a quen foi un dos seus membros de teatro. Falamos de Manuel María, o poeta nacional, como reza unha web creada para difundir o seu traballo. Vai para dous anos que morreu pero o seu espírito sigue máis vivo que nunca.

Cando Manuel María entrou na Real Academia Galega dixo “a palabra falada lévaa o vento. A que se escribe, anque non se lea nunca, permanece viva mentres se conserve no soporte que a contén”. Manuel María creou arredor de si un mundo de fala, de tertulias, de conversas, de ágoras, de mítines... verbas que expresaban os seus sentimentos de apego á terra e que tamén quedaron por escrito. Non se trata de conservar só os libros que conforman a súa prolífica obra literaria, senón que os seus amigos e coñecidos se converteron en soporte das súas ideas para recuperalas a través dunha ampla, variada e completa campaña.

A iniciativa
Pouco despois de que Manuel María morrese, un grupo de persoas que traballaban nas asociacións coas que o poeta colaborou activamente (Asociación Socio Pedagóxica Galega- ASPG-, A Mesa pola Normalización lingüística, CIG-Ensino, entre outras) decidiron unirse para iniciar unha campaña de posta en valor e de recuperación da súa figura. Xoán Costa, da ASPG explica que “pensamos que Manuel María era a personalidade literaria máis importante da segunda metade do século XX, sobre todo porque a temática da súa obra estaba ao servizo do país. Todas estas entidades puxémonos a traballar e estivemos durante seis meses elaborando esta organización”. De aí saíu unha campaña que durante dezaoito meses levou e leva o seu legado por toda Galicia. “Consistiron en actos de caracter escolar, explica Xoán Costa, próximos ao movemento de renovación pedagóxica ao que Manuel María estivo moi vencellado, así como iniciativas destinadas ao público en xeral”.

Coa celebración en Santiago dunha “Homenaxe nacional”, en outubro de 2005 arrincou unha campaña disposta a dar a coñecer a súa memoria. Con cada acto, recuperábase unha das múltiples caras que tivo este poeta, político pero sobre todo, comprometido coa terra.

Manuel, o escritor
En 1950, Manuel María publica o poemario “Muiñeiro de brétemas”, co que se dá por inaugurada a chamada “Escola da tebra”. Por diante comeza unha prolífica obra literaria que abrangue múltiples xéneros como o ensaio, a narrativa, teatro, iso si, sen que abandone o cultivo da poesía. Sobre esta faceta traballaron docentes, escritores e intelectuais no congreso “Manuel María, Literatura e nación” (novembro de 2005) no que abordaron a súa evolución do existencialismo e o seu pesimismo radical, cara á unha poesía que rompe co subxectivo (tanto na forma como na temática) para volver os seu ollos sobre os outros, sobre o seu pobo, sobre a súa xente.

Como en cada autor, a obra literaria precisa dunha explicación. Por iso, este colectivo organizou unha serie de unidades didácticas (material que axuda a esclarecer e explicar contidos) que titularían “Ferrados de corazón, fanegas de alma”. Unha forma de facilitar o traballo dos docentes e que axudará á incorporación da obra deste escritor nas escolas.

Dentro da súa faceta literaria, ademais da poética, destacou a dramaturxia. Por iso, a Mostra de Teatro de Ribadavia vaille dedicar un oco dentro do programa previsto para este ano. Luísa Escuredo, concelleira de cultura da localidade ourensá explica que “Manuel María estivo moi vencellado á Mostra de Teatro de Ribadavia a través da asociación cultural Abrente, e non podiamos obvialo”. Este ano, a Mostra de Ribadavia ofrecerá a exposición realizada pola ASPG que xa estivo circulando por toda Galicia, proxectarase o documental elaborado por Margarita Ledo. Ademais, Teatro do Morcego representará “A farsa do Bulubú”, unha obra coa que Manuel María gañou o concurso de textos teatrais. Outro traballo que tamén se organizou dentro da campaña “Manuel María. Poeta Nacional”

Manuel, a persoa
Unha constante na vida de Manuel María foi, segundo explican os que o coñeceron, de entrega á Galicia. Atendeu ás peticións da xente desde a clandestinidades dos axitados anos sesenta e setenta, presentando actividades, asistindo a mítines, apoiando iniciativas que estiveran vencelladas co fondo compromiso coa terra. Así seguiu cando pasou á política activa na súa etapa como concelleiro (1979-1985) e nela seguiu desde a súa xubilación. “Ese compromiso, esa entrega, lembra Xoán Costa, foi a que fixo que, ademais das actividades que organizamos nós, se desen numerosas homenaxes de colectivos grandes e pequenos que recuperaron a súa figura”.

Sobre os recordos da súa figura, sobre o interese de achegarse ao máis íntimo da súa figura, ás ideas que lle pasaron pola cabeza e que o motivaron a escribir en galego, así como sobre a súa relación cos lugares nos que realizou tantos actos como os que agora lembran a súa figura, foi o que quixo plasmar Margarita Ledo en “Manuel María: fala e terra desta miña terra”. Un documental de trinta minutos de carácter didáctico que crea un filme que tece imaxes de arquivos, de rodaxe e de música para ofrecer a atmosfera do poeta.

As actividades rematarán o vindeiro día 20, cando Milladoiro presente o seu último traballo. Un disco no recuperará textos de Manuel María e contribuirá á difusión do seu pensamento por todo o mundo. Despois, todos os colectivos antes mencionados pretenden levantar dos grandes monumentos na súa memoria. Un en Outeiro de Rei, a súa localidade natal, e outro na Coruña, cidade na que o poeta viviu e morreu. “Os monumentos están en fase de encarga e, explica Xoán Costa como se trata dun traballo custoso tentaremos conseguir cartos a través de entidades e concellos, así como por suscrición popular, para que a xente se poida implicar no proxecto”.