Barreiro Fernández explica para Culturagalega.org os dez fondos mais valiosos que atesoura a Academia Galega

Viaxe ao Corazón da RAG (I)

1906. La Habana. Un grupo de intelectuais galegos entre os que destacaban Curros Enríquez e Fontenla Leal crean unha institución que se encargue de promover estudos que contribúan ao coñecemento da historia, antigüidades, literatura e lingua de Galicia. Cen anos despois, a Real Academia Galega que hoxe preside Barreiro Fernández mantense viva aos seus principios. Adentrámonos na historia da institución co seu presidente, que nos explica os dez fondos máis importantes que garda nos seus arquivos. Hoxe os cinco primeiros.

Entre as múltiples virtudes que ten a Real Academia Galega destaca o incalculable valor da súa biblioteca. Custodia preto de 40.000 volumes de todas as materias e disciplinas. Un fondo que se foi conseguindo durante estes cen anos grazas ás compras e aos importantes donativos de particulares. A biblioteca conta con exemplares doados por numerosos familiares e amigos de persoeiros relevantes da cultura galega. Entre eles están, por exemplo, os manuscritos e partituras que María del Adalid, filla de Marcial del Adalid, cedeu á Academia. Marcial foi un dos máis frutiferos compositores galegos, e grazas á doazón da súa filla hai pouco puido recuperarse “Inés e Bianca”, a primeira ópera galega. Xunto a eles están os libros de arte de Luís Seoane, que a súa viúva, María Fernández, cedeu a Academia converténdoa nunha das bibliotecas especializadas máis importante das súas características. Por outra banda, o Arquivo da Real Academia alberga coleccións como as de Manuel Murguía ou as da Propia condesa de Pardo Bazán. Relacionado con isto, a RAG conta cunha numerosa e interesante colección de periódicos e revistas numerosa. Uns dos fondos que albergan os iconos máis representativos da literatura galega: o himno galego, manuscritos de Rosalía así como os orixinais dalgunhas das obras máis representativas.

Pódese apreciar unha mostra comentada da magnitude dos fondos nos vídeos que figuran como extra desta reportaxe, onde o propio presidente da Academia, Xosé Ramón Barreiro Fernández, explica o seu valor.

As orixes
O 25 de agosto de 1906 o rei Alfonso XIII concédelle o título de Real a unha institución que crearan na Habana un grupo de patriotas galegos un ano antes. Nacía así, publicamente a Real Academia Galega. Un organismo que tiña entre os seus obxectivos fomentar as belas artes e promover os estudos que afonden no coñecemento da historia de Galicia en todas as súas disciplinas (desde a lingua ata historia, pasando pola literatura).

A historia da academia non foi un camiño doado e sinxelo. Logo dunha primeira etapa marcada polo personalismo de personalidades relevantes da cultura galega, que amosaron as súas tensións intelectuais e persoais. A institución non viviu allea aos avatares históricos e sociais, que confinaron á academia nunha etapa de escuridade e semiclandestinidade trala guerra civil. Remontaron o camiño en 1963, cando a Academia decide crear o “Día da Letras Galegas”, co gallo do centenario da publicación do libro de rosalía. A iniciativa non gozou a o principio de todo con moitos adeptos, pero co paso do tempo converteuse nun elemento dinamizador e unha recuperación cultural moi valiosa.

Agora ben, na etapa máis recente da Academia hai dous feitos destacados que figuran no seu haber. Dunha banda o acordo que mantiveron co Instituto da Lingua Galega en materia de Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego, así como o seu recoñecemento no traballo en prol da Lei de Normalización Lingüística.

Cen anos despois, A Real Academia Galega segue fiel aos principios que condicionaron a súa creación. Continúa cos seus traballos de investigación e as publicacións, pero sobre, todo na súa tarefa de constante actualización é posta ao día. Está en marcha a dixitalización dos seus fondos (algúns xa se poden consultar na rede) e o seu actual presidente, Xosé Ramón Barreiro Fernández (acabado de reelixir no posto que ocupa desde 2001) amósase comprometido nesta onda renovadora.