LuÃsa é unha veciña de Codeseda (A Estrada) que pecha a porta da súa casa todos os dÃas ás sete da tarde para ir aprender a coser. Antes foi para facer teares e moito antes para asistir a un curso de agricultura ecolóxica. O caso de LuÃsa non serÃa relevante senón fora porque a súa alternativa era quedarse na casa a ver a televisión e ollar pola ventá para ver como pasaba o tempo. Isto foi posible grazas a que as mulleres se uniron nunha Asociación que se converteu no foco da vida sociocultural da parroquia.
LuÃsa non existe, pero poderÃa ser un caso real. O seu caso é o de moitas mulleres que viven no rural, con escasas posibilidades de lecer e con moito tempo por diante. En Codeseda, unha parroquia da estrada con catrocentos veciños, unha asociación leva once anos organizando cursos, charlas, excursións ou calquera outra actividade que dinamice a vida do lugar. “A alternativa a estas actividades serÃa a ver a novela de turno pola televisión ou non facer nada” deste xeito tan gráfico MarÃa del Carmen López, a tesoureira da Asociación e unha das poucas mulleres que leva nesta sociedade desde a súa creación, revela a importancia social que ten esta entidade.
Camiñar cara adiante
MarÃa do Carmen explica que “unha asociación da Estrada comentounos a posibilidade de que fixeramos un curso que era moi interesante para o medio rural. Pero claro, para poder facelo tiñamos que constituÃrnos como asociación e asà comezamos”. Por diante quedan once anos de traballo e non precisamente un camiño de rosas. Facendo memoria de todo este tempo MarÃa do Carmen conclúe que as que se encargan da directiva da asociación precisan “dedicación e aguantar moitas crÃticas” porque non sempre as veciñas entenden igual o seu traballo e ás veces xorden as friccións entre elas. Pero, malia a todo, ten moi claro que “ao final compensa”.
En todo caso as compensacións nunca son económicas, xa que a directiva non cobra polo seu traballo, senón de utilidade social. “Para min, explica a tesoureira, se fosemos capaces de evitar que dúas ou tres familias marcharan e as actividades que se organizamos sérvenlle para ser máis felices, para nós serÃa misión cumprida”. Codeseda é unha parroquia que non é allea á perda continuada de habitantes que se dá no medio rural. De feito, en varias décadas o rexistro de habitantes diminuÃu de xeito alarmante. MarÃa do Carme explica que “aquà non hai moita saÃda, isto cada dÃa vai a menos”.
Darlle a volta á tortilla
Pero a Asociación de Mulleres Rurais de Codeseda fixo da necesidade virtude e aproveitou a tendencia á baixa da matrÃcula escolar, que deixou libres dous edificios, para instalar alà as súa sede. Son os lugares nos que se imparten os obradoiros, e nos que contan cun tear en propiedade sobre o que se deron as clases de “Tecedor de teas manuais”. E non só iso. “Un dÃa, explica a tesoureira, escoitei que unha veciña Ãa tirar uns libros e acordamos que todos os libros que se Ãan tirar xuntarÃamolos no colexio”. O resultado final foi que o ano pasado tiveron que mercar estantes para gardar todos os exemplares que os veciños foron doando e, a dÃa de hoxe contan con dous mil libros catalogados.
A biblioteca é a punta do iceberg dun proxecto moito máis amplo no que todo o mundo colabora. MarÃa do Carme explica que “a directiva da asociación non decide os cursos de xeito independente, senón que imos escoitando as preferencias das socias”. Pero non todo é traballar. Tamén teñen tempo para divertirse. Por iso, ademais dos cursiños e obradoiros, de vez en cando organizan algunha excursión. “Todos os anos preparamos unha excursión a algún punto de Galicia, explica a tesoureira, para visitar algún lugar, para ir a algunha feira e, todos os meses de outubro, facemos unha comida conmemorativa da creación da asociación que tamén se aproveita para facer unha excursión por aquÃ, polos nosos arredores”.
O know how
A Asociación funciona e non só iso, faino moi ben. Os seus once anos de supervivencia son xa unha mostra do seu traballo feito con moito tesón e coidado. “Cando comezamos, explica a tesoureira, habÃa dúas ou tres asociacións coma a nosa, mentres que hoxe hai mais de sesenta”. De feito, moitas mulleres de lugares próximos teñen ido ata Codeseda para preguntarlle a estas mulleres como se organiza unha asociación coma a súa. E xa non só deron a coñecer a súa forma de traballar, senón que moitas veces conseguiron que mulleres doutras parroquias, mesmo da Estrada, foran ata alà a facer algún curso.
Esta é a cara positiva, a máis negativa son as que achegan as cifras. A asociación mantense cos doce euros anuais que pagan as preto de setenta socias. Unha cifra que non está nada mal, xa que o web do INE revela que nesta parroquia de San Xurxo de Codeseda hai 260 mulleres. Ser socia implica ter acceso aos cursos que ofertan a prezo especial e o uso das instalacións e todas cantas actividades organicen. AÃnda que o número de socias é suficiente para optar a calquera curso que teña subvención, a cousa cambia no dÃa a dÃa. Agora mesmo están a impartir un curso de modista de trescentas horas, que obriga ás socias a estar de sete a once de luns a venres, e non todo o mundo dispón da flexibilidade de horario que lle posibilite asistir a ese curso.
Ademais dos doce euros anuais, cada curso ten un prezo á marxe. “O habitual, explica a tesoureira, é que a socia só pague unha parte do curso, xa que o resto vén subvencionado”. As achegas económicas da Administración, da local á europea é básica para esta pequena asociación, xa que “sen a súa axuda serÃa imposible facer este traballo”.
Unha vÃa de futuro
MarÃa do Carme explÃcanos que entre as miras da Asociación está o de crear alternativa de futuro, por iso pensan que esta sociedade poderÃa crear e vender produtos de artesanÃa, a partir do que teñen aprendido no cursiños. “Tal e como un pintor expón e vende os seus cadros, nós tamén podemos facer o mesmo” explica a tesoureira. O primeiro paso déronon o mes de setembro, na Feira do Moble da Estrada, onde acudiron a expor as pezas que fixeron nos cursos de teares e de encaixe cunha reposta moi positiva por parte do público. De feito, agora mesmo están pensando en solicitar á ConsellerÃa de Innovación a obtención da “carta de artesá e mestre artesá”, asà como a inclusión no rexistro xeral de ArtesanÃa de Galicia. É o paso previo á constitución dunha sociedade que lles permita comercializar os seus produtos. En todo caso, a tesoureira explica que é un tema do que aÃnda lles queda moito por concretar. Só o tempo poderá confirmar as súas expectativas e esta Asociación poderÃa ser unha alternativa de futuro para o medio rural.
LuÃsa non existe, pero poderÃa ser un caso real. O seu caso é o de moitas mulleres que viven no rural, con escasas posibilidades de lecer e con moito tempo por diante. En Codeseda, unha parroquia da estrada con catrocentos veciños, unha asociación leva once anos organizando cursos, charlas, excursións ou calquera outra actividade que dinamice a vida do lugar. “A alternativa a estas actividades serÃa a ver a novela de turno pola televisión ou non facer nada” deste xeito tan gráfico MarÃa del Carmen López, a tesoureira da Asociación e unha das poucas mulleres que leva nesta sociedade desde a súa creación, revela a importancia social que ten esta entidade.
Camiñar cara adiante
MarÃa do Carmen explica que “unha asociación da Estrada comentounos a posibilidade de que fixeramos un curso que era moi interesante para o medio rural. Pero claro, para poder facelo tiñamos que constituÃrnos como asociación e asà comezamos”. Por diante quedan once anos de traballo e non precisamente un camiño de rosas. Facendo memoria de todo este tempo MarÃa do Carmen conclúe que as que se encargan da directiva da asociación precisan “dedicación e aguantar moitas crÃticas” porque non sempre as veciñas entenden igual o seu traballo e ás veces xorden as friccións entre elas. Pero, malia a todo, ten moi claro que “ao final compensa”.
En todo caso as compensacións nunca son económicas, xa que a directiva non cobra polo seu traballo, senón de utilidade social. “Para min, explica a tesoureira, se fosemos capaces de evitar que dúas ou tres familias marcharan e as actividades que se organizamos sérvenlle para ser máis felices, para nós serÃa misión cumprida”. Codeseda é unha parroquia que non é allea á perda continuada de habitantes que se dá no medio rural. De feito, en varias décadas o rexistro de habitantes diminuÃu de xeito alarmante. MarÃa do Carme explica que “aquà non hai moita saÃda, isto cada dÃa vai a menos”.
Darlle a volta á tortilla
Pero a Asociación de Mulleres Rurais de Codeseda fixo da necesidade virtude e aproveitou a tendencia á baixa da matrÃcula escolar, que deixou libres dous edificios, para instalar alà as súa sede. Son os lugares nos que se imparten os obradoiros, e nos que contan cun tear en propiedade sobre o que se deron as clases de “Tecedor de teas manuais”. E non só iso. “Un dÃa, explica a tesoureira, escoitei que unha veciña Ãa tirar uns libros e acordamos que todos os libros que se Ãan tirar xuntarÃamolos no colexio”. O resultado final foi que o ano pasado tiveron que mercar estantes para gardar todos os exemplares que os veciños foron doando e, a dÃa de hoxe contan con dous mil libros catalogados.
A biblioteca é a punta do iceberg dun proxecto moito máis amplo no que todo o mundo colabora. MarÃa do Carme explica que “a directiva da asociación non decide os cursos de xeito independente, senón que imos escoitando as preferencias das socias”. Pero non todo é traballar. Tamén teñen tempo para divertirse. Por iso, ademais dos cursiños e obradoiros, de vez en cando organizan algunha excursión. “Todos os anos preparamos unha excursión a algún punto de Galicia, explica a tesoureira, para visitar algún lugar, para ir a algunha feira e, todos os meses de outubro, facemos unha comida conmemorativa da creación da asociación que tamén se aproveita para facer unha excursión por aquÃ, polos nosos arredores”.
O know how
A Asociación funciona e non só iso, faino moi ben. Os seus once anos de supervivencia son xa unha mostra do seu traballo feito con moito tesón e coidado. “Cando comezamos, explica a tesoureira, habÃa dúas ou tres asociacións coma a nosa, mentres que hoxe hai mais de sesenta”. De feito, moitas mulleres de lugares próximos teñen ido ata Codeseda para preguntarlle a estas mulleres como se organiza unha asociación coma a súa. E xa non só deron a coñecer a súa forma de traballar, senón que moitas veces conseguiron que mulleres doutras parroquias, mesmo da Estrada, foran ata alà a facer algún curso.
Esta é a cara positiva, a máis negativa son as que achegan as cifras. A asociación mantense cos doce euros anuais que pagan as preto de setenta socias. Unha cifra que non está nada mal, xa que o web do INE revela que nesta parroquia de San Xurxo de Codeseda hai 260 mulleres. Ser socia implica ter acceso aos cursos que ofertan a prezo especial e o uso das instalacións e todas cantas actividades organicen. AÃnda que o número de socias é suficiente para optar a calquera curso que teña subvención, a cousa cambia no dÃa a dÃa. Agora mesmo están a impartir un curso de modista de trescentas horas, que obriga ás socias a estar de sete a once de luns a venres, e non todo o mundo dispón da flexibilidade de horario que lle posibilite asistir a ese curso.
Ademais dos doce euros anuais, cada curso ten un prezo á marxe. “O habitual, explica a tesoureira, é que a socia só pague unha parte do curso, xa que o resto vén subvencionado”. As achegas económicas da Administración, da local á europea é básica para esta pequena asociación, xa que “sen a súa axuda serÃa imposible facer este traballo”.
Unha vÃa de futuro
MarÃa do Carme explÃcanos que entre as miras da Asociación está o de crear alternativa de futuro, por iso pensan que esta sociedade poderÃa crear e vender produtos de artesanÃa, a partir do que teñen aprendido no cursiños. “Tal e como un pintor expón e vende os seus cadros, nós tamén podemos facer o mesmo” explica a tesoureira. O primeiro paso déronon o mes de setembro, na Feira do Moble da Estrada, onde acudiron a expor as pezas que fixeron nos cursos de teares e de encaixe cunha reposta moi positiva por parte do público. De feito, agora mesmo están pensando en solicitar á ConsellerÃa de Innovación a obtención da “carta de artesá e mestre artesá”, asà como a inclusión no rexistro xeral de ArtesanÃa de Galicia. É o paso previo á constitución dunha sociedade que lles permita comercializar os seus produtos. En todo caso, a tesoureira explica que é un tema do que aÃnda lles queda moito por concretar. Só o tempo poderá confirmar as súas expectativas e esta Asociación poderÃa ser unha alternativa de futuro para o medio rural.
