Unha mostra na USC recolle unha orixinal selección de documentos históricos: os adhesivos políticos da transición

A pegada política

Aínda que poidamos pensar que o deseño e a instalación da arte na rúa é algo moi recente no noso país, existen formas de expresión que unen estas dúas vertentes. Por unha banda podemos falar do cartelismo, pola outra non podemos esquecer unha variante máis versátil que é tamén unha vella coñecida: os adhesivos. A mostra “Unha ollada pola transición a través do adhesivos”, que para actualmente en Compostela, amósanos a variante máis política deste xeito de deseño.

Asociacións, clubs de fútbol, empresas... Todo tipo de entidades e mesmo algúns particulares empregan os adhesivos para dar a coñecer a súa existencia ou transmitir as súas mensaxes. No caso dos partidos políticos estes soportes son, desde sempre, un clásico da mercadotecnia polo seu escaso custo e a súa versatilidade. Un tempo cun panorama efervescente no campo político como era a transición deu nunha multiplicación de adhesivos de contido político polas rúas, que ofrecen aínda hoxe unha completa visión sobre os acontecementos e as tendencias daquela época. “Galegos non votar que nos volven engañar”, “TVG xa”, “Traballo na terra xa”, “Estatuto? ¡Nin de coña! ¡¡¡Soberanía!!!” ou, por outra banda “Dios te ordena votar no para salvar España” son algúns dos lemas que se teñen impreso neste formato.


A exposición
Un total de novecentos adhesivos publicados entre 1975 e 1982 poden verse ata o vindeiro día vintenove na Casa Jimena e Elisa Fernández de la Vega da Universidade de Santiago. A pesar do impresionante que pode parecer esta cantidade, debemos ter en conta que non é mais que a selección dunha colección privada que se sitúa entre os doce e os quince mil adhesivos, todos eles de temática socio-política. Bernardo Valdês Paços, o posuidor de tal cantidade de pezas, apunta que a mostra que agora se expón en Compostela “quere ofrecer unha visión un pouco plural daquela época, un dos momentos históricos onde máis se empregaron os adhesivos”. “Foran moitos anos onde a expresión política pública estaba censurada e perseguida, e de socato abríase a posibilidade de se expresar libremente” explica o coleccionista, que engade “en xeral había menos importancia doutros medios que logo gañaron mais peso nas campañas políticas, Agora mesmo a televisión ou Internet cumpren a función que antes tiñan os adhesivos ou os panfletos”.

A evolución
A evolución dos medios de comunicación foi parella á dos propios adhesivos, que cos anos foron gañando en sofisticación e deseño. “Se un olla as mensaxes que se lanzan cos adhesivos, os primeiros tiñan máis imaxinación, porque non eran froito dun equipo de deseño e dunha campaña de publicidade, senón máis espontáneas”, analiza Valdês “daquela tamén eran mais claros en canto a ideoloxías. Vendo o deseños e as cores podíase saber se o partido era de dereita ou de esquerda, mentres que agora as campañas son moi semellantes mesmo entre partidos”.

Curiosidades
Esta imaxinación primixenia, a precariedade de medios e a multiplicidade de siglas e de mensaxes deu tamén nunha grande variedade de formatos, que abranguen desde os adhesivos do tamaño dun selo que editou o POSI ata aqueloutros que amosan primitivos debuxos feitos a mao cos que se reclama a liberdade sexual ou a fin da emigración, pasando por reproduccións dos rostros de políticos mortos e vivos ou mesmo por elaboradas ilustracións propias dos carteis da Guerra Civil. “O mais curioso historicamente poden ser o adhesivos feitos no exterior, cando aínda non había posibilidade de os facer no Estado Español”, explica Valdês. “Algúns dos que están na mostra foron feitos en Francia ou en Portugal e logo traídos, como é o caso de varios do PCE. Tamén se pode ver o primeiro adhesivo da AN-PG, que foi o antecedente do Bloque, o I Congreso de Escritores que se celebrou no país ou un curioso adhesivo do BN-PG que anticipa en máis de vinte anos a bandeira negra de Nunca Máis. “Despois, aínda que con menos valor histórico, hai outras cousas moi curiosas coma un adhesivo da Falanxe Auténtica en galego e cunha estética que parece dunha organización de estrema esquerda”. Tamén se poden encontrar lemas que rozan o surrealismo coma o "En defensa do viño do ribeiro. Un sabor galego" do USG-PSOE(h)".

Os camiños da historia
A parada en Compostela é a cuarta etapa desta exposición, que se viu en público por primeira vez en Lugo dentro do programa Lugo Cultural no que colaboraban a Universidade de Santiago,o concello e a Fundación Caixa Galicia, ademais da Associaçom Cultural Alto Minho. Valdês explica que “as institucións públicas e as bibliotecas despreocupáronse tradicionalmente por este tipo de materiais, coma carteis ou adhesivos, e a conservacións dos mesmos realízase practicamente por particulares hai outras persoas que gardaron estas cousas. Agora foi a USC pero houbo outras institucións que fixeron mostras semellantes con outras coleccións”. Polo de agora non están previstas novas paradas para esta mostra, pero Valdês continúa coa súa colección e solicita a todos os interesados en colaborar para incrementala que se poñan en contacto con el no correo valdes@secuslugo.lugo.usc.es, un xeito de axudar a conservar esa historia que andaba polas paredes.

Galeria: Unha ollada pola transición a través dos adhesivos

Galeria: Unha ollada pola transición a través dos adhesivos

Galeria: Unha ollada pola transición a través dos adhesivos

Galeria: Unha ollada pola transición a través dos adhesivos

Galeria: Unha ollada pola transición a través dos adhesivos

Galeria: Unha ollada pola transición a través dos adhesivos