Vai para catro meses que a Real Academia Galega aprobaba a modificación das Normas Ortográficas e Morfolóxicas do Idioma Galego. Desde aquela, aÃnda non se produciu unha aplicación masiva da reforma. Dúbidas sobre a necesidade dun pronunciamento da Xunta ao respecto e a agarda pola publicación do texto definitivo das normas son as causas dun adiamento que ten na confusión a moitas das persoas que traballan cada dÃa co noso idioma. A piques de saÃr publicadas as novas normas, tentamos botar un pouco de luz sobre esta cuestión.
En setembro de 2001 saÃa á luz o proceso de conversas para presentar á Real Academia Galega (RAG) unha reforma da normativa do galego. Tratábase dun acordo entre os departamentos de galego das tres universidades e o Instituto da Lingua Galega propiciado pola Asociación Socio-Pedagóxica Galega coa intención de rematar co conflito entre os partidarios da norma oficial e os seguidores dos mÃnimos reintegracionistas. A pesar do grande apoio social que conseguiu esta proposta, envolta nunha grande polémica, a RAG rexeitouna en novembro dese ano aducindo que este tipo de modificacións deberÃan xurdir desde o interior da propia institución. Case un ano despois, xa con Xosé Ramón Barreiro de presidente do organismo, unha comisión de académicos analizaba a reforma proposta e comezaba a traballar para elaborar unha proposta xurdida do seo da Academia. Finalmente, no pasado mes de xullo, a RAG aprobaba unhas normas que apenas difiren da proposta anterior (non se acepta o nome “aga” para o -h- nin as formas “faculdade” e “dificuldade”). Esta reforma foi de novo saudada positivamente por boa parte da sociedade, e axiña organizacións sociais, polÃticas e de defensa do idioma se apresuraron a anunciar a súa disposición a aceptala. Sen embargo, catro meses despois daquela data, a reforma normativa continúa sen ser aplicada de xeito masivo.
O que ten que dicir a Xunta
O feito de que as modificacións deban aplicarse no ensino e na Administración é un elemento que despista a parte da opinión pública, que agarda un pronunciamento da Xunta para comezar a empregar as novas normas. Neste sentido, o pasado dez de novembro o Bloque Nacionalista Galego solicitáballe á Xunta que publicase no Diario Oficial de Galicia a vixencia da reforma normativa, informando sobre a súa adopción oficial e marcando prazos para a súa aplicación no ensino. O feito de que até o de agora a Xunta non estea a aplicar as modificacións recollidas pola RAG dificultou tamén a difusión das mesmas. De calquera xeito, a disposición adicional da Lei de Normalización LingüÃstica, sinala que “Nas cuestións relativas á normativa, actualización e uso correcto da lingua galega, estimarase como criterio de autoridade o establecido pola Real Academia Galega. Esta normativa será revisada en función do proceso de normalización do uso do galego.”, sen indicar en ningún intre a necesidade de que o goberno sancione estas modificacións.
Aclarando a legalidade
Na súa web, o Consello da AvogacÃa Galega inclúe un artigo no que tenta botar luz nesta cuestión e que sinala que é non fai falla ningún pronunciamento oficial e que só cómpre a publicación do texto final da normas para que a reforma teña valor legal. “Desta maneira a reforma das Normas sobre ortografÃa e morfoloxÃa son cousa exclusiva da RAG pero non poden ter vixencia os cambios mentres non saia unha nova versión oficial do texto das NOMIG” (Normas Ortográficas e Morfolóxicas do Idioma Galego). Henrique Monteagudo, director do CDSG e un dos promotores da reforma, amósase de acordo co Colexio de Avogados e apunta que “tal como está o ordenamento legal non é necesario que se aprobe”. Sen embargo, coincide cos que defenden a necesidade dun pronunciamento oficial no sentido en que “serÃa conveniente desde o punto de vista práctico que a Xunta mediante un decreto ou pola fórmula que vise máis axeitada se dirixise aos centros de ensino informando sobre esta nova norma e dando pautas sobre a súa aplicación”. De calquera xeito, existe o precedente da reforma das normas que a Academia realizou en 1995, aÃnda que de menor alcance que esta, aceptouse sen ningún problema e sen que se producisen pronunciamentos oficiais ao respecto. Tamén a Dirección Xeral de PolÃtica LingüÃstica recoñece a potestade da Real Academia para modificar a normativa. Con respecto a aplicación da reforma, Xosé A. Pombo Mosquera, subdirector xeral de Promoción e Ensino da Lingua Galega sinala que mentres a nova normativa non sexa publicada e coñecida por todos o usuarios do idioma “non parece oportuna a súa aplicación”, xa que considera que “deste xeito evÃtanse posibles confusións e dúbidas que poden favorecer a aparición de actitudes negativas cara ao uso do galego”. Pombo Mosquera asegurou que, logo da publicación das NOMIG “estudiará, dentro das súas competencias, as medidas oportunas para a súa difusión”.
A importancia da publicación
No que todos coinciden é en recoñecer que a publicación pola Real Academia Galega da nova versión das NOMIG é fundamental para que se poidan aplicar as modificacións. Até o de agora o contido da reforma coñécese unicamente polas referencias aparecidas na prensa e polo documento distribuÃdo polo CDSG a través de Internet e outros textos con idéntico contido. Este documento organiza todas as reformas referÃndose ao texto das últimas normas. Neste sentido, desde o Consello da AvogacÃa Galega apuntan que os documentos que circulan sobre a cuestión non teñen máis valor legal que meras copias. Desde a Real Academia apuntan que a nova edición da NOMIG “está agora mesmo en imprenta” e que en poucas semanas se distribuirá por todo o paÃs, recoñecendo que a demora na publicación se debe exclusivamente a causas técnicas.
Pioneiros
A pesar dos atrasos na aplicación xeneralizada da reforma, existen iniciativas pioneiras que están a aplicar as modificacións introducidas desde a RAG. “Dado que xa son coñecidas as novas normas é normal que haxa xente que se adiante a elas”, sinala Monteagudo. No propio Consello da Cultura, do que é secretario, estanse empregando xa as novas normas, e o mesmo acontece nas distintas universidades, en publicacións coma “Grial” ou no semanario “A Nosa Terra”. Organizacións que acolleron favorablemente a mudanza, coma a AS-PG, sinalan que xa comezaron a aplicala de xeito gradual nos seus documentos. Mentres, Carlos Callón, presidente da Mesa pola Normalización LingüÃstica, sinala que “nós estamos a agardar a que a Xunta faga un pronunciamento oficial”. Esta postura é tamén compartida polo BNG, que xa anunciou que abandonarÃa os mÃnimos pola nova norma, e pola CIG, que tamén lle solicitou á Xunta que realice unha campaña informativa nos centros de ensino e que chegue a un acordo coas editoriais para que a aplicación das mudanzas nos libros de texto non supoña un atranco económico para o sector. “A norma está a ser moi ben acollida, e ao comezo a xente vai atopar problemas de adaptación, aÃnda que vai ser fácil superalos”, sinala Monteagudo, “quizais o que máis nos vai custar vai ser fixar cousas coma que se diga ‘estudarÂ’ pero tamén ‘estudiosoÂ’... ese millo miúdo. E sempre quedan cabos soltos”.
En setembro de 2001 saÃa á luz o proceso de conversas para presentar á Real Academia Galega (RAG) unha reforma da normativa do galego. Tratábase dun acordo entre os departamentos de galego das tres universidades e o Instituto da Lingua Galega propiciado pola Asociación Socio-Pedagóxica Galega coa intención de rematar co conflito entre os partidarios da norma oficial e os seguidores dos mÃnimos reintegracionistas. A pesar do grande apoio social que conseguiu esta proposta, envolta nunha grande polémica, a RAG rexeitouna en novembro dese ano aducindo que este tipo de modificacións deberÃan xurdir desde o interior da propia institución. Case un ano despois, xa con Xosé Ramón Barreiro de presidente do organismo, unha comisión de académicos analizaba a reforma proposta e comezaba a traballar para elaborar unha proposta xurdida do seo da Academia. Finalmente, no pasado mes de xullo, a RAG aprobaba unhas normas que apenas difiren da proposta anterior (non se acepta o nome “aga” para o -h- nin as formas “faculdade” e “dificuldade”). Esta reforma foi de novo saudada positivamente por boa parte da sociedade, e axiña organizacións sociais, polÃticas e de defensa do idioma se apresuraron a anunciar a súa disposición a aceptala. Sen embargo, catro meses despois daquela data, a reforma normativa continúa sen ser aplicada de xeito masivo.
O que ten que dicir a Xunta
O feito de que as modificacións deban aplicarse no ensino e na Administración é un elemento que despista a parte da opinión pública, que agarda un pronunciamento da Xunta para comezar a empregar as novas normas. Neste sentido, o pasado dez de novembro o Bloque Nacionalista Galego solicitáballe á Xunta que publicase no Diario Oficial de Galicia a vixencia da reforma normativa, informando sobre a súa adopción oficial e marcando prazos para a súa aplicación no ensino. O feito de que até o de agora a Xunta non estea a aplicar as modificacións recollidas pola RAG dificultou tamén a difusión das mesmas. De calquera xeito, a disposición adicional da Lei de Normalización LingüÃstica, sinala que “Nas cuestións relativas á normativa, actualización e uso correcto da lingua galega, estimarase como criterio de autoridade o establecido pola Real Academia Galega. Esta normativa será revisada en función do proceso de normalización do uso do galego.”, sen indicar en ningún intre a necesidade de que o goberno sancione estas modificacións.
Aclarando a legalidade
Na súa web, o Consello da AvogacÃa Galega inclúe un artigo no que tenta botar luz nesta cuestión e que sinala que é non fai falla ningún pronunciamento oficial e que só cómpre a publicación do texto final da normas para que a reforma teña valor legal. “Desta maneira a reforma das Normas sobre ortografÃa e morfoloxÃa son cousa exclusiva da RAG pero non poden ter vixencia os cambios mentres non saia unha nova versión oficial do texto das NOMIG” (Normas Ortográficas e Morfolóxicas do Idioma Galego). Henrique Monteagudo, director do CDSG e un dos promotores da reforma, amósase de acordo co Colexio de Avogados e apunta que “tal como está o ordenamento legal non é necesario que se aprobe”. Sen embargo, coincide cos que defenden a necesidade dun pronunciamento oficial no sentido en que “serÃa conveniente desde o punto de vista práctico que a Xunta mediante un decreto ou pola fórmula que vise máis axeitada se dirixise aos centros de ensino informando sobre esta nova norma e dando pautas sobre a súa aplicación”. De calquera xeito, existe o precedente da reforma das normas que a Academia realizou en 1995, aÃnda que de menor alcance que esta, aceptouse sen ningún problema e sen que se producisen pronunciamentos oficiais ao respecto. Tamén a Dirección Xeral de PolÃtica LingüÃstica recoñece a potestade da Real Academia para modificar a normativa. Con respecto a aplicación da reforma, Xosé A. Pombo Mosquera, subdirector xeral de Promoción e Ensino da Lingua Galega sinala que mentres a nova normativa non sexa publicada e coñecida por todos o usuarios do idioma “non parece oportuna a súa aplicación”, xa que considera que “deste xeito evÃtanse posibles confusións e dúbidas que poden favorecer a aparición de actitudes negativas cara ao uso do galego”. Pombo Mosquera asegurou que, logo da publicación das NOMIG “estudiará, dentro das súas competencias, as medidas oportunas para a súa difusión”.
A importancia da publicación
No que todos coinciden é en recoñecer que a publicación pola Real Academia Galega da nova versión das NOMIG é fundamental para que se poidan aplicar as modificacións. Até o de agora o contido da reforma coñécese unicamente polas referencias aparecidas na prensa e polo documento distribuÃdo polo CDSG a través de Internet e outros textos con idéntico contido. Este documento organiza todas as reformas referÃndose ao texto das últimas normas. Neste sentido, desde o Consello da AvogacÃa Galega apuntan que os documentos que circulan sobre a cuestión non teñen máis valor legal que meras copias. Desde a Real Academia apuntan que a nova edición da NOMIG “está agora mesmo en imprenta” e que en poucas semanas se distribuirá por todo o paÃs, recoñecendo que a demora na publicación se debe exclusivamente a causas técnicas.
Pioneiros
A pesar dos atrasos na aplicación xeneralizada da reforma, existen iniciativas pioneiras que están a aplicar as modificacións introducidas desde a RAG. “Dado que xa son coñecidas as novas normas é normal que haxa xente que se adiante a elas”, sinala Monteagudo. No propio Consello da Cultura, do que é secretario, estanse empregando xa as novas normas, e o mesmo acontece nas distintas universidades, en publicacións coma “Grial” ou no semanario “A Nosa Terra”. Organizacións que acolleron favorablemente a mudanza, coma a AS-PG, sinalan que xa comezaron a aplicala de xeito gradual nos seus documentos. Mentres, Carlos Callón, presidente da Mesa pola Normalización LingüÃstica, sinala que “nós estamos a agardar a que a Xunta faga un pronunciamento oficial”. Esta postura é tamén compartida polo BNG, que xa anunciou que abandonarÃa os mÃnimos pola nova norma, e pola CIG, que tamén lle solicitou á Xunta que realice unha campaña informativa nos centros de ensino e que chegue a un acordo coas editoriais para que a aplicación das mudanzas nos libros de texto non supoña un atranco económico para o sector. “A norma está a ser moi ben acollida, e ao comezo a xente vai atopar problemas de adaptación, aÃnda que vai ser fácil superalos”, sinala Monteagudo, “quizais o que máis nos vai custar vai ser fixar cousas coma que se diga ‘estudarÂ’ pero tamén ‘estudiosoÂ’... ese millo miúdo. E sempre quedan cabos soltos”.