A primeira receita médica para persoas escrita en galego, unha "pequena xoia" do século XV

O 2 de abril de 1477 o notario Pedro de Antelo redactou un concerto entre Xoán de Vioxo e Fernán Couceiro polo lugar de Vioxo (Chacín, Mazaricos). Alguén, non sabemos quen, deixou no dorso do documento para o futuro o que é a primeira receita médica en galego da Historia, un tratamento a base de melisa, o xeito de preparala, a súa dose e administración. Trátase dunha "peza de extraordinario valor para a historia lingüística, científico-literaria e cultural da Galiza medieval", segundo os seus descubridores, Ricardo Pichel (Universidade de Alcalá e Instituto da Lingua Galega) e Rodrigo Pousa (Universidade de Vigo, quen a datan na segunda metade do século XV. "É a primeira mostra coñecida até o momento no espazo cultural galego de literatura técnica de natureza médica non asociada ao mundo animal", sinalan. O achado foi dado a coñecer no último número da revista de historia Murguía, o 45-46 da edición.

A receita atopábase anotada no dorso dun pergameo, como parte da documentación dun pleito mantido polos Mariño de Lobeira -unha familia aristocrática con propiedades e intereses no alfoz de Muros- contra os arcebispos de Santiago. O conxunto documental atópase nos Arquivo de la Real Chancillería de Valladolid.

O breve texto dá conta da prescrición dunha mediciña por parte dun médico ou boticario da zona , prescribindo o uso de melisa como purgante para algún doente, e que parece formar parte do que "no seu conxunto, constituiría un texto médico de natureza farmacéutica ou apotecaria, elaborado -ou simplemente extractado ou copiado dun texto máis amplo", propoñen Pichel e Pousa. Ese intrigante texto non foi atopado e debeu ser singular. "Non achamos de momento exemplos de herbarios ou receitarios similares na tradición castelá e portuguesa medieval coa mesma composición ou baseados nas propiedades da herba coa que se identifica esta receita".

Con todo, a peza parece ser escrita para as circunstancias do paciente, e reflicte a "hexemonía do uso escrito do galego en todos os ámbitos, nun periodo, a finais do século XV, en que a interferencia do castelán comezaba a ser moi invasiva". Pero o texto contén outro dato importante, que se pode conectar co intenso comercio marítimo internacional mantido polos portos das rías galegas no século XV. "O vocabulario técnico empregado contribúe a documentar o coñecemento que temos do comercio marítimo baixomedieval, por canto son moi escasos os testemuños da presenza e utilización de certas especias foráneas, como no caso do sene de Alexandría ou da canafístula". En galego tamén se conserva, no Tratado de alveitaría, un conxunto de receitas de veterinaria, do século XIV, asociadas ao coidado dos cabalos.