A Torre de Fornelos faise BIC

O Diario Oficial de Galicia recolle hoxe a inscrición da Torre de Fornelos, en Crecente (Pontevedra) no Rexistro de Bens de Interese Cultural como ben inmoble, coa categoría de monumento. A Xunta dá así aprobación á solicitude presentada polo Concello de Crecente o día 3 de decembro de 2020 neste sentido para lograr a máxima protección autonómica do inmoble, que inclúe unha franxa de 100 metros arredor do mesmo. Segundo indica a declaración da inscrición, a documentación achegada polo Concello do Crecente e a existente na Dirección Xeral do Patrimonio Cultural acreditan a condición da Torre de Fornelos como un elemento propio da arquitectura defensiva construída antes de 1849 e mantén, actualmente, as suficientes condicións de integridade e autenticidade para xustificalo.

A Torre de Fornelos atópase xunto ao encoro de Frieira, a beiras do río Ribadil, nun outeiro que condicionou a súa estrutura e as diferentes alturas que presenta. Trátase dunha torre de planta cuadrangular, localizada no medio do que parece ser un foxo, que podería corresponder a unha torre de homenaxe que formaría parte dun conxunto moito máis amplo. Da estrutura interior do edificio non queda ningún resto, pero existen algúns sinais, como os apoios das trabes de madeira, as xanelas e seteiras ao exterior, etc., que permiten identificar a súa configuración arquitectónica orixinal, composta, probablemente, por catro pisos e un soto. As estruturas que se conservan da Torre de Fornelos atópanse na actualidade nun ámbito destinado á explotación agrícola e non están destinadas a ningún uso definido. Entre 2006 e 2007 a Dirección Xeral de Patrimonio Cultural promoveu actuacións de consolidación e recuperación da torre que reverteron o risco de derrube e perda, intervindo principalmente nos seus lenzos verticais e no coñecemento da súa contorna inmediata, todo isto no marco do conxunto de fortalezas transfronteirizas do Baixo Miño. Estímanse precisas medidas de conservación e mantemento para evitar a súa deterioración e promover a súa mellor apreciación e interpretación.

Protagonista dos enfrontamentos de Pedro Madruga
A Torre de Fornelos presenta importantes valores culturais tanto polo tipo de arquitectura que representa como pola súa relación coa fortificación da fronteira xa que a súa situación permitía exercer un gran control da contorna. Amais do valor arquitectónico e arqueolóxico, cómpre mencionar a súa especial vinculación con figuras emblemáticas da historia medieval galega, caso de Pedro Madruga e do bispo de Tui, Diego de Muros. Desde ese punto de vista histórico a documentación menciona que a primeira referencia escrita data do ano 1158. A súa situación, no límite con Portugal, provocou que fose escenario de grandes batallas como as que mantivo Alfonso VII contra o seu primo Afonso Enríquez, rei de Portugal. Máis tarde, no século XV, foron os Irmandiños os que a esnaquizaron para, poucos anos despois, reconstruíla Pedro Madruga, quen mantería aquí grandes enfrontamentos contra o bispo de Tui, Diego de Muros, aliado dos Reis Católicos, inimigos estes de Pedro Madruga. Máis adiante, a torre foi doada por Sancho I de Portugal a dona Aldonza Vázquez de Fornelos e Fernán Pérez Castro, fundadores da Casa de Fornelos.