En 1958 comezaron os traballos de desecación e canalización da chamada Lagoa de Antela (na Limia ourensá) alegando naquel momento o saneamento do terreo e o seu aproveitamento agrÃcola ao que seguirÃa a concentración parcelaria. Hoxe en dÃa, a Unesco, a Deputación de Ourense e os alcaldes da comarca traballan xuntos nun proxecto común: a recuperación da Lagoa de Antela.
A Lagoa de Antela foi, ademais dunha fonte inesgotable de lendas e da orixe da imaxinación popular, un dos espacios ecolóxicos máis importantes do sur de Europa polo abondoso número de especies de fauna e de flora que habitaban no ecosistema. Pero foi e é moito máis ca iso, é un espacio cun aproveitamento e cunha rendibilidade económica forte que se comezou a aproveitar a través de fórmulas non sempre ben vistas polos ecoloxistas. E, precisamente, son estes dous aspectos, o ambiental e o económico os que se pretenden unir agora nun proxecto que quere botar auga sobre unhas terras que foron desecadas hai case 50 anos.
Asolagar a memoria seca
No ano 2000 os concellos de Xinzo, Sandiás, Vilar de Barrio, Vilar de Santos, Xunqueira de AmbÃa, Porqueira, Rairiz e Sarreaus, aos que pertencÃa a coñecida como Lagoa de Antela, decidiron recuperala. En parte era posible, porque como di Gonzalo Iglesias, quen foi alcalde de Xinzo da Limia no momento no que se iniciou o proxecto, “a capa freática –primeira capa de auga que atopas cando fas unha perforación– de toda a Limia segue mergullada, perdeu a súa presencia visual pero está a dous metros ou dous metros e medio de profundidade”.
Un decreto de Franco no ano 1956 materializou todos os intentos anteriores de secar a lagoa. E foi a partir dese ano cando se comezaron os procesos de desecación e de canalización. Desde entón, desenvolvéronse usos agropecuarios e de extracción das areeiras que, segundo o propio Gonzalo Iglesias, “foron en determinado momento agresivos co medio natural”. Desde entón o proceso de colonización das terras marcou un novo sistema de propiedade, ademais dun novo sistema económico condicionado pola explotación dos areeiros, cultivos como a pataca e a explotación agropecuaria.
¿En que consiste o proxecto?
“Simultanear a extracción de áridos, a recuperación de brañas e a explotación agropecuaria e turÃstica” son, en palabras de Gonzalo Iglesia, un dos promotores do proxecto, os obxectivos fundamentais que se pretenden conseguir co proceso de reinundación da coñecida como Lagoa de Antela.
Noutras palabras, o proxecto ten un dobre obxectivo. Por unha banda a recuperación parcial do medio propio da lagoa, mentres que por outra banda hai que manter o seu aproveitamento económico (atendendo á explotación con fins turÃsticos e á propia riqueza económica que daba unha explotación agropecuaria).
Para todo isto cóntase con 9.6 millóns de euros que a Deputación de Ourense, a UNESCO e os concellos da Limia canalizarán das axudas comunitarias. A máis importante delas, ou a prioritaria, é o proxecto Life-Natureza. A primeira fase do proxecto, que ten unha partida de 1.4 millóns de euros, contempla tres actuacións básicas “a recuperación de brañas en Ponteliñares, a revexetación das Ribeiras do Limia en Vilar de Santos e a recuperación das areeiras de Sandiás”.
Tal e como houbo descontento contra a decisión de desecar a lagoa en 1958, apelando ao factor ecolóxico, o proxecto actual tamén conta con polémica. Unha das principais crÃticas que os ecoloxistas ofrecen é o financiamento contradictorio que a Administración está a facer neste proxecto. Por unha banda está custeando o plan de regadÃo (mediante o emprego de augas soterradas) e pola outra a recuperación do medio natural e o mantemento da extracción de áridos.
Unha fundación
“Unha fundación nace para darlle un carácter máis estable, porque os cambios polÃticos poden dar lugar a cambios de orientación nos concellos”, deste xeito Gonzalo Iglesias, xustifica a creación dunha fundación como figura xurÃdica encargada do proceso de recuperación da lagoa. Unha fundación que estaba previsto que se crease o pasado 14 de febreiro e que a dÃa de hoxe está sen constituÃr legalmente aÃnda que están nomeados os seus cargos internos, redactados os seus estatutos e en marcha o plan de desenvolvemento. A fundación será un órgano supramunicipal, no que non estarÃa soamente a mancomunidade senón outras institucións e organismos que o están protexendo e que teñen como fin último recuperar, na medida en que se poida, un dos espacios biolóxicos máis importantes do sur de Europa.
A Lagoa de Antela foi, ademais dunha fonte inesgotable de lendas e da orixe da imaxinación popular, un dos espacios ecolóxicos máis importantes do sur de Europa polo abondoso número de especies de fauna e de flora que habitaban no ecosistema. Pero foi e é moito máis ca iso, é un espacio cun aproveitamento e cunha rendibilidade económica forte que se comezou a aproveitar a través de fórmulas non sempre ben vistas polos ecoloxistas. E, precisamente, son estes dous aspectos, o ambiental e o económico os que se pretenden unir agora nun proxecto que quere botar auga sobre unhas terras que foron desecadas hai case 50 anos.
Asolagar a memoria seca
No ano 2000 os concellos de Xinzo, Sandiás, Vilar de Barrio, Vilar de Santos, Xunqueira de AmbÃa, Porqueira, Rairiz e Sarreaus, aos que pertencÃa a coñecida como Lagoa de Antela, decidiron recuperala. En parte era posible, porque como di Gonzalo Iglesias, quen foi alcalde de Xinzo da Limia no momento no que se iniciou o proxecto, “a capa freática –primeira capa de auga que atopas cando fas unha perforación– de toda a Limia segue mergullada, perdeu a súa presencia visual pero está a dous metros ou dous metros e medio de profundidade”.
Un decreto de Franco no ano 1956 materializou todos os intentos anteriores de secar a lagoa. E foi a partir dese ano cando se comezaron os procesos de desecación e de canalización. Desde entón, desenvolvéronse usos agropecuarios e de extracción das areeiras que, segundo o propio Gonzalo Iglesias, “foron en determinado momento agresivos co medio natural”. Desde entón o proceso de colonización das terras marcou un novo sistema de propiedade, ademais dun novo sistema económico condicionado pola explotación dos areeiros, cultivos como a pataca e a explotación agropecuaria.
¿En que consiste o proxecto?
“Simultanear a extracción de áridos, a recuperación de brañas e a explotación agropecuaria e turÃstica” son, en palabras de Gonzalo Iglesia, un dos promotores do proxecto, os obxectivos fundamentais que se pretenden conseguir co proceso de reinundación da coñecida como Lagoa de Antela.
Noutras palabras, o proxecto ten un dobre obxectivo. Por unha banda a recuperación parcial do medio propio da lagoa, mentres que por outra banda hai que manter o seu aproveitamento económico (atendendo á explotación con fins turÃsticos e á propia riqueza económica que daba unha explotación agropecuaria).
Para todo isto cóntase con 9.6 millóns de euros que a Deputación de Ourense, a UNESCO e os concellos da Limia canalizarán das axudas comunitarias. A máis importante delas, ou a prioritaria, é o proxecto Life-Natureza. A primeira fase do proxecto, que ten unha partida de 1.4 millóns de euros, contempla tres actuacións básicas “a recuperación de brañas en Ponteliñares, a revexetación das Ribeiras do Limia en Vilar de Santos e a recuperación das areeiras de Sandiás”.
Tal e como houbo descontento contra a decisión de desecar a lagoa en 1958, apelando ao factor ecolóxico, o proxecto actual tamén conta con polémica. Unha das principais crÃticas que os ecoloxistas ofrecen é o financiamento contradictorio que a Administración está a facer neste proxecto. Por unha banda está custeando o plan de regadÃo (mediante o emprego de augas soterradas) e pola outra a recuperación do medio natural e o mantemento da extracción de áridos.
Unha fundación
“Unha fundación nace para darlle un carácter máis estable, porque os cambios polÃticos poden dar lugar a cambios de orientación nos concellos”, deste xeito Gonzalo Iglesias, xustifica a creación dunha fundación como figura xurÃdica encargada do proceso de recuperación da lagoa. Unha fundación que estaba previsto que se crease o pasado 14 de febreiro e que a dÃa de hoxe está sen constituÃr legalmente aÃnda que están nomeados os seus cargos internos, redactados os seus estatutos e en marcha o plan de desenvolvemento. A fundación será un órgano supramunicipal, no que non estarÃa soamente a mancomunidade senón outras institucións e organismos que o están protexendo e que teñen como fin último recuperar, na medida en que se poida, un dos espacios biolóxicos máis importantes do sur de Europa.
