Expedicionarios do contorno inmediato

Fran Herbello e Manuel Sendón presentan hoxe no CGAC o libro do proxecto “Mil Ríos”, unha autoedición da aventura doméstica que estes dous artistas protagonizaron nos últimos anos, remontando en piroga moitos dos ríos do país ata onde é posible e demostrando que é posible ter outra ollada sobre o territorio.

Fran Herbello tiña unha piroga. Manuel Sendón tiña outra. Fran Herbello navegaba pola ría de Vigo, e Sendón pola de Corcubión. Un día decidiron empregar eses instrumentos para ver o mundo que eles coñecían doutro xeito. Así xustifícano no texto fundacional do proxecto “Mil Ríos”: “Durante moitos anos, o coñecemento directo proporcionado polas expedicións (…) constituíu case o único modo de achegarse no territorio. (…) Mais, foi na época contemporánea cando (…) pode decirse que o noso coñecemento do territorio é fundamentalmente indirecto. Mesmo cando viaxamos físicamente a un lugar, non somos capaces de desprendernos da idea previa ofrecida polo cine. Neste proxecto queremos recuperar a vivencia da expedición”.

O Proxecto “Mil Ríos” naceu de obter outra perspectiva, alén do convencional, dun dos elementos paisaxísticos fundamentais do territorio galego: os ríos. Ambos os dous creadores, Herbello e Sendón, son de zonas costeiras e o espazo liminal entre o mar e os ríos interesáballes. “A paisaxe téndese a reducir a unha serie de representacións estáticas desde unha beira, e quieriamos ter unha experiencia de territorio completo”, asegura Manuel Sendón.

Do GPS á cámara analóxica
Así que, cunha piroga de dúas prazas, comezaron a saír dos portos da beiramar e adentrarse, esteiro arriba, alí ata onde os ríos galegos deixaban de ser navegables. Pouco a pouco engadiron un GPS que marcaba o periplo e ficaron apaixonados polos trazos gráficos que deixaba. Unha cámara fotográfica analóxica que incorporaron ao cabo de oito expedicións ofreceulles unha nova perspectiva a través das fotografías, e os dous artistas comezaron a discutir que tipo de fotos querían facer do proxecto, repetindo mesmo aquelas expedicións previas que non foran retratadas. O resultado son unhas longas series fotográficas nos que Galicia se ve desde un punto de vista distinto, só recoñecible en parte na medida en que se identifican referencias icónicas do turismo e da paisaxe, pero desde outros ángulos.

“Queriamos retomar o concepto de relación directa do territorio como forma de coñecemento”, explica Manuel Senón, “ata hai cincuenta anos, a paisaxe daba lugar a pinturas, a debuxos e a fotografías que non se recoñecían como arte, pero a partir dos anos 60 o land-art reivindica a paisaxe como experiencia”.
Os dous artistas navegaban os ríos contracorrente, explorando as particularidades da costa galega, na que moitos ríos non rematan exactamente no mar, senón nese territorio híbrido que é a ría. Cada expedición remataba cunha crónica que narraba o que acontecía no punto final, e cun momento gastronómico no que exploraban o típico de cada zona. “Nós non somos xeógrafos nin historiadores, pero iamos contando humildemente os elementos máis significativos de cada territorio”.

O artista convidado
Un dos momentos máis chamativos do proxecto Mil Ríos é cando perderon un teléfono móbil que tiña sincronizado o directorio de fotos con Dropbox, un servizo de disco duro virtual. Alguén recolleu o móbil e comezou a facer fotografías que, sen sabelo, chegaban ao directorio dos propios artistas, que abraiados observaban como un home facía fotografías dos seus pés, coas unllas pintadas de negro, en territorios costeiros. Chamáronlle con humor “o artista convidado”. “Nestes momentos nos que o verismo fotográfico é desacreditado”, apunta Senón, “vemos que a realidade é máis fantástica que a propia ficción. As imaxes teñen vida propia agora”. Herbello e Sendón atoparon unha gran proximidade entre as súas fotos e as do descoñecido que retrataba os pés, e acabárono incorporando á propia exposición.

O libro
“ Vimos que o proxecto tiña que rematar cun libro”, sinala Manuel Sendón. “As institucións non accederon e son tempos malos para as editoriais tamén, pero nós decidimos asumir os custes e a maquetación e fixemos esta publicación”. O libro acompáñase de dous textos, un do arquitecto Pedro de Llano e outro do experto en arte Federico López Silvestre, que hoxe presentará, canda os autores, o libro no Centro Galego de Arte Contemporánea ás 19 h.