A Universidade Popular de Vigo recupera a súa denominación histórica e transfórmase nunha Escola de Artes e Oficios

Da Universidade á Escola

Logo de 118 anos de actividade a antiga Escola de Artes de Oficios de Vigo emprende unha nova xeira e recupara o seu nome orixinal logo de ser, durante os últimos vinte anos, a Universidade Popular da cidade. Cun edificio renovado e consolidando o ensino de materias como música tradicional, afronta un futuro cheo de incógnitas.


En 1885 a Sociedade de Socorros Mutuos La Cooperativa organizaba en Vigo unha Escola de Artes y Oficios que dese educación a colectivos desfavorecidos, especialmente obreiros e mulleres, que daquela carecían de medios para optaren a educación. Cinco anos despois o filántropo García Barbón encargáballe ao arquitecto Pacewicz o deseño dun local que acollese estas actividades e que se acabaría convertendo nun dos edificios emblemáticos da cidade. Barbón puxo como condicións para a cesión do local que o Concello se encargase da xestión do edificio e que o ensino que alí se impartise fose gratuíto.



Unha axuda para aprender

A orientación do centro era, coma o doutras institucións semellantes, eminentemente práctica, e unía a aprendizaxe de oficios para os homes coa formación artística para mulleres, consonte o espírito da época. Ademais de dotar a escola dun edificio, García Barbón tamén doou unha biblioteca de máis de cinco mil volumes e que aínda hoxe posúa unha grande importancia. A intención benéfica con que foi creada a Escola continuou ata ben entrado o século XX. Durante o Franquismo cando o proxecto sufriu as súas primeiras modificacións importantes coa intención de axeitar o seu plan de estudios aos vixentes no ensino regrado.



Universidade Popular

A finais dos anos setenta o concello decidiu aproveitar o centro e revitalizalo
converténdoo nunha Universidade Popular, imitando a iniciativa pioneira de Xixón. Nos seguintes de anos poríanse en marcha neste recinto iniciativas orientadas cara ás novas tecnoloxías, impartindo clases de informática ou do polo entón nacente vídeo a xente nova e adultos que queren mellorar a súa formación. A adopción deste sistema fixo que o centro se constituíse como un organismo autónomo do Concello de Vigo para garantir a súa independencia e dar representación ao alumnado nos órganos de goberno. Pouco a pouco fóronse consolidando ciclos de formación dedicados ao téxtil, as artes gráficas, a xoiería, o coiro ou o talladura de madeira entre moitos outros. Ademais dos oficios, o centro tamén atendeu especialmente a formación en idiomas, impartindo clases de galego, inglés e español cun notable éxito de asistencia. Nos últimos anos o centro chegou a mobilizar ata dous mil alumnos, sen abandonar nunca a súa filosofía de ensino gratuíto.



A importancia da música

Aínda que materias coma a gaita estaban incluídas no programa da Universidade Popular desde finais dos anos oitenta, é en 1996 cando comeza a súa andaina no centro o Conservatorio de Música Tradicional. Dirixido por Rodrigo Romaní era este un centro pioneiro que xuntaba as diferentes materias dedicadas á música na Universidade e engadía nocións teóricas e históricas ao ensino de diferentes instrumentos. Un exemplo que sería seguido con posterioridade por centros coma o Conservatorio de Música Tradicional e Folque de Lalín. Dentro do conservatorio continuaron tamén os obradoiros de construcción de instrumentos tradicionais e antigos e a estes engadíronse o de música moderna, que amosaba como traballar con sintetizadores, computadoras e sistemas de gravación.



Gaitas da Universidade

Dos cursos de gaita da Universidade Popular saíu en 1984 a Banda de Gaitas Xarabal, que procurou integrar no seu seo todo tipo de instrumentos, de xeito que a formación ten contado con timbais, bongós, sintetizadores ou guitarras. Esta diversidade xustifícase tamén pola necesidade de crear, segundo os impulsores da banda, “novas formas de percusión que satisfagan as necesidades destas formacións”. Os instrumentos que empregan foron construídos na súa maioría nos obradoiros da propia Universidade Popular. O grupo xa editou un disco e no seu seo naceu ademais un “Grupo Didáctico de Instrumentos musicais Populares Galegos" que organiza concertos didácticos para explicar as bases da nosa música tradicional en centros de ensino e asociacións veciñais.



De novo á escola

En xaneiro de 2002 o emblemático edificio da Universidade Popular abría as súas portas logo de permanecer pechado tres anos por importantes obras de reparación. Unha praga de térmites debilitara a antiga estructura do centro e obrigara a tomar medidas urxentes para evitar o seu derrubamento. Salvado o centro, os alumnos voltaron ás aulas con algunhas incidencias coma a caída de dúas lámpadas ao pouco da inauguración, o que obrigou a suspender as clases varios días. Un ano despois, xa normalizada a situación, o Concello de Vigo levou a pleno a iniciativa que de o centro recuperase o seu antigo nome de Escola de Artes e Oficios. Segundo a xunta rectora do centro, promotora do debate, o funcionamento interno da Universidade Popular nunca se axeitou ao doutras entidades homónimas existentes no Estado, e xa no 2002 saíu da Federación Española de Universidades Populares. Ao ser apoiada a decisión polo Goberno, o centro pasa a chamarse Escola de Artes de Oficios, e terá que axeitar o seu programa ás directrices marcadas desde o Ministerio de Educación para este tipo de centros, aínda que a directiva sinala que xa na actualidade as actividades axéitanse ao que vén sendo habitual nestes casos.