Asociacións, concellos e institucións recuperan o pasado a través da fotografía

Fotografar a memoria

As fotografías son hoxe un obxecto cotiá. Pero non sempre foi así. Plasmar a realidade foi sempre un soño do home pola necesidade de vencer ó paso do tempo, de marcar un status na sociedade e ter unha testemuña de cómo foi o noso pasado. A fotografía é ademais un aval de permanencia perante o paso do tempo. Asociacións, concellos, institucións e individuos buscan fotografías co que documentar a evolución social, demográfica e persoal en Galicia.

Os faiados das casas están cheos de pecios, de cápsulas do tempo, pequenas reliquias ás que non se acostuma a darlle o valor que se merece. Son as fotografías, os retratos dos nosos antepasados que ademais de permitir coñecelos, serven de pauta para ver a evolución social, etnográfica e urbanística dos nosos entornos cotiás. E estes pequenos tesouros son o obxecto de busca de profesionais e de afeccionados que están empeñados en que non se perda.



A asociación

“O proxecto xorde como iniciativa de recuperar a evolución de Ordes no século XX, xa que non había nada feito ó respecto”, con este propósito Manuel Pazos –o que subscribe as declaracións- e Daniel Pereiro, ou o que é o mesmo, o “Colectivo Cultural Obradoiro da Historia” iniciaron un traballo inxente de busca de material. Unha actividade que comeu da man de Espiral Maior que foi quen editou a publicación, nunha colección por ofrecer a memoria gráfica das nosas vilas.



Na base do traballo en Ordes están os fotógrafos da vila (os arquivos de Foto Riveira e Foto Ordes). Pero desde o Colectivo querían implicar ós veciños, recuperar o maior número de fotografías. Foi así como puxeron un anuncio na prensa e foron conseguindo as case 600 instantáneas que forman parte hoxe do seu arquivo (na publicación só figuran 261 distribuídas nos apartados “panorámica”, “xente”, “acontecementos” e “cultura e deportes”). Fotografías que “abarcan, segundo Manuel Pazos, desde o século XIX (hai unha fotografía datada entre 1890-1895) e os anos setenta, onde xa se pode botar conta da memoria”.



O Concello

Aínda que non está acabado, o concello de Vilagarcía ten un proxecto para recuperar o maior número de instantáneas posibles e documentar a súa historia en imaxes (aínda que cunha finalidade de tipo turístico). En breve poderanse volver consultar en internet os fondos do seu arquivo municipal (na web do concello que se está a ultimar) que desde hai catro anos recibiron un apoio importante. Foi nese momento cando o concelleiro de Xuventude e coordinador do arquivo municipal (historiador de formación) decidiu que este era un bo material e que había que dar a coñecelo a todo o mundo. Segundo Marta Barreiro, técnica do concello vilagarcián, o proxecto está en marcha e “estanse recompilando fotografías desde o século XIX ata os anos 50 e 60”.



Un sistema que se está elaborando ben a través da compra de fondos ou a cesión dos arquivos persoais por parte dos propios habitantes. É posible que este material, ademais da exhibición en internet, se realice tamén algunha exposición coa finalidade de darlle máxima difusión ó pasado gráfico do concello.



A Institución

Pero unha boa parte do noso pasado de Galicia pasa por América e aquí as fotografías teñen un dobre valor. Por unha parte coñecer a vida dos nosos emigrantes e, pola outra, a importancia gráfica da recuperación dos arquivos. E neste sentido o Arquivo de Emigración do Consello da Cultura Galega tamén ten feito as súas pescudas neste ámbito. Na actualidade o arquivo fotográfico conta cunhas 8.000 entradas, recollidas ó amparo das investigacións realizadas. En colaboración con concellos como o de Lalín, cunha importante carteira de emigrantes en Bos Aires, xurdiu o libro “Lalín-Bos Aires” que se encargaron de elaborar os historiadores María Seijas e Gustavo Hervella. Pero non é o único exemplo, da man do concello de Vedra, elaborouse outra investigación na que os propios emigrantes, abriron os seus álbums para compartir con todos a súa experiencia. Son fotografías persoais, de arquivos que non sempre reflicten a realidade (hai quen tira fotos de grandes casas e luxosos coches para ofrecer unha imaxe do emigrante que pouco tiña que ver coa situación real na que vivían). Pero non é a única institución interesada e recuperar a nosa historia gráfica, o Centro Galego de Artes da Imaxe (CGAI) ten neste o seu obxectivo principal e ademais recuperar o cinema galego, ten tamén un importante arquivo fotográfico



As persoas

Pero aínda que hoxe en día se advirten numerosos exemplos da recuperación da fotografía por parte de afeccionados, ata hai uns anos cando se falaba da fotografía histórica galega as referencias tiñan nomes propios. Eran Kasado (Luis Casado), Pacheco, José María Massó, Luis Rueda, os irmáns Chicharro, o arquivo Saravia (dos irmáns Sarabia), Manuel Ferrol e Virxilio Viéitez que ademais de ser os fotógrafos máis importantes que deu a fotografía en Galicia contan con importantes arquivos que albergan o testemuño gráfico con máis importancia e que trae o pasado recente da nosa historia.