Para Gonzalo Torrente Ballester hai dúas caracterÃsticas que distinguen aos ferroláns do resto dos galegos: a fantasÃa e a razón. “Levado da fantasÃa fun escritor e do lado da razón fun profesor. Como profesor contaminei a razón da fantasÃa e como escritor contaminei a fantasÃa da razon. Total que armei un bo lÃo como profesor e como escritor” afirmou nunha entrevista. Daniel Suberviola arranca asà o seu documental GTBxGTB no que aproveita as declaracións gravadas do escritor para dar a coñecer a súa figura. Unha produción para lembrar a un creador que tivo unha intensa e non sempre ben coñecida relación co mundo audiovisual.
Un achegamento ao guión
A relacion profesional de Gonzalo Torrente Ballester co cinema comeza en 1948 e da man dunha relación non sempre ben destacada co cineasta Nieves Conde. O doutor en Historia do Cine, Jose Luis Castro, e coordinador dun volume sobre esta faceta de Torrente Ballester (editado polo Festival de Cine de Ourense) asegura que o primeiro traballo no que Torrente colaborou con Conde foi Llegada de noche, un filme hoxe perdido que conta a dramática histoira dunha familia arxentina (nai e filla) na súa chegada á Feira de Sevilla. “Pertencen ao sector intelectual máis desencantado do falanxismo, seguidores de Hedilla, tanto un como outro tratan de colaborar nun cine de agria protesta social a partir de tradicións visuais e literarias españolas que coñeceron xa o seu desenvolvemento nos anos corenta pero que, mesmo sen renunciar a aspectos costumistas, fan prevalecer o melodramático, o óso misérrimo que se escondÃa baixo a superficie crónica do sainete”. E un exemplo perfecto desa cinematografÃa realista pero ben estilizada, que bebe de influencias italianas e americanas é Surcos, o filme que Nieves Conde dirixe e escribe, baseado nunha historia de Eugenio Montes e adaptado por Torrente Ballester. Non é o único caso, para Jose Luis Castro de Paz, se outra pelÃcula se pode comparar a Surcos na súa formalización extrema éEl mundo sigue (1963) dirixida por Fernando Fernán-Gómez.
“Non debe estrañar que Nieves Conde vise na culta pluma de Torrente un sólido aliado á hora de poñer en pé un cinema social- co problema agrario como eixe social dalgunhas das súas propostas-, tomando o testemuño doutros filmes que tentaran xa, non sen dificultades, na inmediata posguerra española, amosar desde dentro aquilo no que se converteu o seu anhelado e revolucionario “renacer da patria”, asegura Castro de Paz.
Alén destes dous tÃtulos citados, Torente tamén participou no guión de El cerco del diablo (1950-1952 e no que compartÃu traballo con Camilo José Cela) e RebeldÃa (1953), onde tamén fixo os diálogos.
Coñecido pola súa adaptación
A versión fÃlmica dunha novela súa, Crónica del Rey pasmado, a inicios dos 90 amósanos tamén a súa condición de autor adaptado, aÃnda que foi a adaptación televisiva de Los gozos y las sombras a máis popular. Segundo Castro de Paz, “a versión televisiva da obra de Torrente, máis alá do seu maior ou menor valor intrÃnseco, é importante porque conclúe o ciclo de series didácticas, pedagóxicas, de aleccionamento democrático- se asà se pode decir- que xa comezaran anos atrás Cañas y Barro e La Barraca escrita polo excelente cineasta e guionista galego Manuel Mur Oti a parti das obras de Blanco Ibáñez”. Ademais, na súa opinión a súa “importancia televisiva e fundamental, asà como a posición pública do intelectual Torrente Ballester a partir de entón”.
Moitas destas producións puidéronse ver no Centro Galego de Artes da Imaxe nos útlimos dias, no marco do ciclo de cine que celebraba a partes iguais o centenario do seu nacemento, como achegaba visibilidade do que foi a súa achega á cinematografÃa.
