Malia que ningunha das entidades que agrupan a empresas do sector audiovisual, Agapi (Asociación Galega de Produtoras Audiovisuais), AEGA (Asociación de Empresas do Audiovisual) e o Clúster non puideron atender ás nosas chamadas por estar de vacacións, produtores e profesionais si que confirmaron un panorama complicado a tÃtulo individual. “O problema non é deste ano, senón que vén de atrás, de moitos anos antes” explica Marcos Gallego, dun dos profesionais que sufre en carne propia esta situación e que dá as claves sobre cales son os males dos sector audiovisual e que son comúns a todas as empresas do sector audiovisual. A súa implicación como profesional deste mundo, lévao a afirmar que “é un problema estrutural e financeiro que se sustenta en dous polos: as axudas e a Televisión de Galicia”. As primeiras están concedidas polos diferentes gobernos (Europeo, Estatal e Autonómico, que establecen criterios e modalidades diferentes, xa que hai axudas para desenvolver proxectos e axudas para facelos, as de produción) e, o segundo, a cadea pública está sometido a unha estrita lexislación. Por ese motivo, cómpre revisar a grandes trazos que establece o marco normativo no que se moven este tipo de empresas.
O marco lexislativo
O sector audiovisual está regulado por lei, que é a que marca os guieiros, as definicións, as medidas e, en resumidas contas, as pautas para o desenvolvemento do sector. A nivel europeo existe unha directiva de Televisión Sen Fronteiras que está en fase de revisión, que reserva tempo das actuais emisións de televisión a obras producidas na Unión Europea e a traballos de carácter eminentemente cultural. Unha normativa de carácter proteccionista que pretende defender o audiovisual e a cultura europea diante doutras industrias culturais máis fortes económicamente. Esta directiva, que xa foi trasposta ao noso ordenamento xurÃdico, está actualmente en fase de revisión. Canda esta, existen outras normativas que, non sendo exclusivamente do sector audiovisual, tamén lles afecta. Son as chamadas axudas “de minimis”, polas que unha empresa non pode recibir máis de douscentos mil euros nun periodo de tres exercicios fiscais. Cómpre puntualizar tamén que as axudas a produción audiovisual, están excluÃdas desta restricción.
Nestes momentos, en España estamos inmersos nunha reforma do sector audiovisual que establecerá cambios para o futuro do sector. Foi o pasado mes de xuño cando o Executivo presentou o anteproxecto da Lei Xeral Audiovisual para a súa tramitación que haberá que agardar a súa aprobación, prevista inicialmente para outono. Tamén existe unha lei do cine (moi polémica e discutida no seu momento), co seu correspondente regulamento, que adaptaba a novas formas de explotación que se traduciu en: eliminación dos certificados de calificación de pelÃculas (coas súas correspondentes taxas); introducción da creación dun certificado único de distribución para aquelas empresas que vaian comercializar as obras no ámbito cinematográfico. Esa lei establece que é un produtor independente (aquel non que non participa ningún grupo de comunicación forte e que non depende dun único cliente). Ademais, entre outras novidades, o Real Decreto flexibiliza os requisitos para aprobar as coproducións internacionais, asà como as axudas ás que poden optar as produtoras que realicen este tipo de pelÃculas. “No fondo, o que pretendÃa o lexislador era incrementar o número de empresas informadoras o que implica, indirectamente, que a información sexa plural. Unha forma de evitar os grandes monopolios informativos” explica Marcos Gallego. Isto únese á obriga establecida no Real Decreto que desenvolve a Lei do Cine de que as televisións deben destinar un 5% dos seus ingresos a fomentar a produción de longametraxes de ficción cinematográfica, documentais de cinema e televisión. Quedan fóra desta obriga as series de televisión.
Ademais disto, en Galicia temos unha lei propia (a 6/1999 de 1 de setembro) que é un texto de tipo histórico, que establece os obxectivos e as declaracións de intencións, sen ningún tipo de medida económica polo medio. O que si establece é que a definición e a concreción da polÃtica audiovisual da Xunta lle corresponde ao Consello e non a un departamento concreto.
Da teorÃa á práctica
Se existen axudas para crear (a produción e a desenvolvelos) proxectos audiovisuais, e ao mesmo tempo se lles obriga ás empresas difusoras dos contados a investir nun maior número de empresas e unha cantidade razoable, ¿cal é o problema? Para Marcos Gallego principalmente tres: primeiro que “as televisións non están cumprindo a súa obriga” (estipulada por Real Decreto), tárdanse “meses en cobrar esas subvencións” e en, terceiro lugar, non existe unha vontade administrativa clara para solventar eses problemas.
No 2008 asistimos en Galicia a un feito insólito. Os profesionais do sector audiovisual solicitaron (e conseguiron) unha reunión co daquela presidente da Xunta, Emilio Pérez Touriño, para explicarlle o que cualificaban como “gravÃsimo”, o incumprimento por parte da televisión de Galicia do investimento en producións audiovisuais. O problema atallouse meses despois, en xullo deste ano e co novo goberno. A CRTVG aprobaba unnha partida de 4,6 millóns para a contratación de producións audiovisuais. O atraso supuxo a perda de numerosos proxectos e agravou a situación económica de moitas empresas. Canda isto, en xullo deste ano a Coordinadora de Asociacións de Profesionais do Audiovisual Galego, denunciaba o adiamento que estaban a sufrir as subvencións para o sector. Hai unhas semanas resolvéronse as primeiras liñas de axuda e os responsables dalgunhas empresas como Milou Films, en declaracións a Faro de Vigo, apuntaban a un cambio de estratexia que concentraba as axudas en poucas empresas, afogando aÃnda máis ás empresas que non conseguÃan subvencións. Se a isto se lle suma o atraso no pagamento dos importes das subvencións, a situación financeira das empresas é un pouco máis grave. ¿Solucións? Pancho Casal, en declaracións ao Faro de Vigo, anunciaba que Continental Producciones, unha das principias produtoras galegas, aparcaba a produción de longametraxes de ficción para potenciar as divisións de animación e videoxogos da empresa. Marcos Gallego apunta cara outra: reabrir as liñas de crédito especiais do IGAPE que xa se funcionaron no pasado. “Unha forma de poder facer fronte ao pagamento dos salarios e afrontar os gastos diarios” apuntaba. Pero ¿ante quen se negocia este tipo de medidas? A dÃa de hoxe e seis meses despois das eleccións, o sector audiovisual aÃnda non ten un interlocutor claro. As competencias desta materia non están adscritas en ningún departamento concreto, despois de que soubera que Agadic non vai ser a entidade competente.