A rehabilitación do Pórtico da Gloria manterase durante o Xacobeo 2010

Se hai un elemento patrimonial e turístico destacado da Catedral de Santiago ese é o Pórtico da Gloria. Por iso, cando hai pouco máis de dous anos, a Fundación Barrié, o Arcebispado de Santiago e o Cabido da Catedral subscribiron un convenio para a súa recuperación, desatáronse moitas alarmas sobre como, cando e de que maneira se faría a intervención e como afectaría iso a peregrinos e turistas. Meses despois da posta en marcha da primeira fase do proxecto, coa instalación da estada, o programa compatibiliza todas as necesidades cunha intervención aberta para visitantes.

O paso de dez persoas ataviadas con roupa de rúa e casco blanco (lucindo logotipo da Fundación Pedro Barrié de la Maza) camiñando cara a estada instalada no Pórtico da Gloria son o indicador de que todos os que queiran (previa reserva a través da rede) poden ver a menos dun palmo como é o Pórtico da Gloria. Fai parte do programa de visitas guiadas habilitadas pola Fundación Barrié, entidade que sufraga a totalidade do proceso de restauración dunha das pezas arquitectónicas máis representativas do Románico en toda Europa.

Intervención vixiada por turistas e curiosos
Victoria Romero, coordinadora do programa de visitas ao Pórtico da Gloria explica que unha das premisas que todas as entidades colaboradoras tiñan clara é que o proceso de intervención tiña que ser aberto para que tanto turistas, como peregrinos e veciños puideran contemplar o monumento mentres se traballa na súa recuperación. Para iso, habilitouse un programa que permite 4 visitas guiadas de luns a sábado. Hai que ter en conta que a Catedral de Santiago é un lugar no que se acollen celebracións relixiosas, e nós respectamos o culto, o que quere dicir que neste tempo non hai visitas explica Victoria. Non é o único condicionante xa que apunta que en cada pasa só se permiten dez persoas para evitar unha sobrecarga excesiva na estada de máis de dez metros de altura que se situou arredor do Pórtico. Ademais, non se poden superar as visitas en máis de dez minutos para evitar que suba a temperatura ambiente.

A día de hoxe é case seguro que o Pórtico da Gloria estea andamiado para todo o ano Santo asegura Victoria Romero, coordinadora do programa de visitas que está a establecer mecanismos correctores para optimizar ao máximo as visitas. Ao principio, todas as reservas para as visitas había que facelas a través da web pero, como había moitos peregrinos que chegaban a Santiago despois de facer mil quilómetros e non podían acceder ao pórtico, decidimos reservar unhas prazas para eles que poden solicitar no mostrador. A semana do Apóstolo (25 de xullo) e a primeira quincena de agosto están a servir de referente para testar as necesidades que o programa terá de cara o vindeiro Ano Xacobeo, aínda que, en principio, non está previsto tomar ningunha medida especial. Non hai presa, explica Victoria Romero, o importante é que o proceso de intervención se realice do mellor modo posible e atendendo as necesidades de todo o mundo.

Non é a primeira vez que se desenvolve un traballo arqueolóxico aberto, é dicir, visitable para turistas e curiosos. O modelo máis semellante que coñecemos é o da Catedral de Valladolid, que aínda que non é exactamente igual (era un proceso arqueolóxico de todo o conxunto catedralicio) nos serviu como indicador explica Victoria Romero. De momento, o proceso está na fase inicial, nos traballos de monitorización e seguimento que se complementan cunha exhaustiva fase de documentación que permitirá establecer e definir a seguinte fase, a de intervención directamente. Estamos na fase máis importante, explica Victoria, porque é a que nos vai permitir definir tanto a actuación como o Plan de Conservación Preventiva que haberá que seguir no futuro.

A necesidade da intervención
O pó depositado polas figuras co paso do tempo, as diferentes rehabilitacións levadas a cabo sobre o conxunto, así como a erosión, as condicións atmosféricas e certos usos e costumes (fundir os cinco dedos na columna na que está representadas a árbore de Xesé ou bater a cabeza contra o Santo dos Croques) foron deteriorando este complexo. Foi por iso cando o 21 de xullo de 2006 Fundación Barrié, o Arcebispado de Santiago e o Cabido da Catedral decidiron paliar esta situación. ¿Cómo? Asinando un convenio que destinaría 3 millóns de euros a realizar a intervención máis relevante e ambiciosa desenvolvida nesta basílica. O convenio contempla, o proxecto de restauración e consevación do Pórtico da Gloria, das pinturas murais da Capela Maior e a ordenación dos Museos Catedralicios. Un proxecto longo no tempo que non fixo máis que comezar e que conta cun Comité Científico Asesor de carácter internacional no qe hai nomes tan destacados como Antonio Fernández Alba, Anna María de Strobel ou Manuel Castiñeiras.