Fondo de armario

En época de crise, os museos rabuñan nas súas coleccións para presentar as súas mostras. Pero que ninguén se equivoque, non son mostras menores, senón que serven para achegar ao público, os tesouros adquiridos polos diferentes centros públicos na súa traxectoria. Son as exposicións “da casa” e unha oportunidade para ver obras que normalmente están gardadas baixo chave.

Estamos en crise e non é o momento de facer grandes proxectos, senón todo o contrario, repensar o modelo adecuado ás novas circunstancias. O que non implica que haxa que pechar os museos ou os diferentes centros de arte do país, senón planificar uns proxectos austeros sen rebaixar a calidade e darlle unha importancia que antes non tiñan. E as institucións que se dedican a estes menesteres aprenderon pronto (e rápido) a lección e comezaron a ollar cara dentro. ¿O resultado? Exposicións como A mancha humana, Puntos de luz, Miradas, Pequena historia da fotografía, Do neoclasicismo ao Naturalismo na Arte Galega…. Que comparten un denominador común: parten das coleccións propias que ten cada institución.

As coleccións
Non é nova a presenza de obras da colección no deseño expositivo da programación anual dos diferentes centros de arte. Pero o que o converte en diferente este ano, é que esas exposicións son os puntos fortes do calendario. E isto é, precisamente, o que aconteceu este ano. Por poñer un exemplo, a Fundación Caixa Galicia organizou o ciclo “Miradas”, como un dos grandes acontecementos da temporada. Estreouse con “Desde o informalismo ao multicolor” onde o comisario Alfonso de La Torre percorre os principais autores e movementos artísticos españois e portugueses da segunda metade do século XX. Detrás dela outras tres exposicións servirán para exhibir os fondos do que é unha das coleccións privadas máis importantes do Estado. Non se trata tanto de sacar os fondos ás diferentes salas, senón de pedirlle a reputados comisarios que reflexionen e establezan un discurso a partir das obras que foron adquirindo desde 1996. Salvador Dalí, Miquel Barceló, Jaume Plensa, Di Cavalcanti, Laxeiro, Maruja Mallo son algúns dos nomes desta colección que supera as 1.500 obras, o que dá contá da súa importancia. Pero antes deles, foi o CGAC o que aproveitou para facer unha revisión da fotografía e da arte conceptual en dúas exposicións, Breve Historia da Fotografía: a colección Ordóñez Falcón, que se desenvolveu entre marzo e abril, e A mancha humana, que acaba de pechar as súas portas esta fin de semana.

Outra revisión que resulta especialmente significativa é a que leva por título Do Neoclasicismo ao Naturalismo na Arte Galega. Organizada polo Museo de Pontevedra, é a primeira vez que este centro organiza en Vigo unha exposición. Faino no Centro Cultural Caixanova de Vigo, entidade coa que o museo pontevedrés ten unha estreita relación, cunha mostra que recolle obras de finais do século XVIII a principios do XX. Os trazos desta mostra, tal e como aparece no sitio web, pasan polo “paulatino predominio da pintura sobre a escultura e a arquitectura, evidenciándose naquela, en consonancia co protagonismo cada vez máis determinante da burguesía, o retraemento dos temas relixiosos fronte ao retrato, a paisaxe, o asunto histórico , a escena costumista ou a materia social , propostas que, na súa lóxica evolutiva, irán creando progresivamente, en paralelo co que sucede noutras latitudes peninsulares polas mesmas datas, unha pintura á que por fin poderemos denominar ou considerar, con fundamento, xenuinamente galega”.

De xeito mais puntual, a Fundación Barrié presenta Puntos de luz, as obras que fan parte da súa incipiente colección nun espazo destacado da súa sede coruñesa. Foi un pretexto feito a propósito da “Noite dos museos”, que continúa para coñecer as adquisicións desta colección en Basilea ou ARCO. Outro exemplo, de cómo pór en valor a nova colección.

Tendencia xeral
No CGAC, na época de Miguel Fernández Cid fixéronse varias exposicións que aproveitaron os fondos (tanto da institución, como da Fundación ARCO que o CGAC garda en depósito) como Esperando unha chamada, Pegadas de luz, xogos de escala. Unha liña que continuou o actual director, Manuel Olveira, con Arquivar tormentas, ou Destino: Santiago, que foi para levar ao estranxeiro, ou mesmo con Mapas, cosmogonías e puntos de referencia. Revisións sobre os fondos para sacar dos almacéns, cun obxectivo concreto, obras de arte para achegalas á cidadanía.

En todo caso, a recuperación dos fondos para achegar unha lectura diferente, non é algo exclusivo aos centros galegos, senón unha tendencia que están a desenvolver outros centros de prestixio a nivel estatal ou internacional, como poden ser Museu d´Art Contemporani de Barcelona (MACBA) ou o Reina Sofía.