> de Ramón Piñeiro foi o imán que atraeu a todas as promesas da cultura galega, foran escritores, cientÃficos, polÃticos ou cidadáns de a pé. Alà explicou Piñeiro algunhas das súas decisións máis criticadas, como a súa inclusión como independente nas listaxes do PSOE, ou algúns dos proxectos de reconstrución do paÃs. Isaac DÃaz Pardo, Francisco Fernández de Riego, Helena Villar, Andrés Torres Queiruga e Xosé Luis Franco Grande falan sobre as historias que xurdiron desa mesa.
Circular, pequena e con braseiro. A priori non parece ser tan especial, pero foi como un imán que atraeu a todos os que, dalgún ou doutro xeito, estaban interesados na cultura galega. Francisco Fernández del Riego considera que “Ramón Piñeiro aproveitaba calquera visita que lle facÃan para facer unha especie de maxisterio da reconstrución cultural galega”. Foi esa especie de labor socrático que Piñeiro desenvolveu, o que valorou a Real Academia Galega para dedicarlle neste 2009 o DÃa das Letras Galegas.
Unha mesa con vocación docente
“Sentarse naquela mesa significaba que a cultura e o idioma deberÃa ter continuidade con novas xeracións” explicaba Fernández del Riego que defende que por iso se puxo en contacto, principalmente con universitarios. “Foi formándoos e galeguizándoos, explicándolles que Galicia tiña unha personalidade cultural caracterÃstica, un idioma propio, uns costumes e un xeito de ser diferente e nese momento, só se falaba dunha Galicia folclórica ou arqueolóxica, pero non nun aspecto cultural moito máis completo” explica del Riego. A idea que planaba de fondo era que a cultura galega non era só literatura, senón que tamén era investigación, historia, socioloxÃa.. e que todas elas deberÃan ser tratadas en idioma galego. Nese labor educador que Piñeiro desenvolveu cabÃa todo. En todo caso, Xosé Luis Franco Grande, un dos asiduos nesa mesa, apunta que “Piñeiro tiña unha capacidade pedagóxica moi grande en grupos pequenos, non asà nos grandes porque era moi tÃmido”. Para el, o labor de Piñeiro foi unha “especie de cátedra para moita xente”.
Pero… ¿Qué se falaba al�
“Eu dirÃa que con Piñeiro un podÃa falar de todo, asegura Andrés Torres Queiruga, de aà que tanta xente falaba con el tanto de problemas persoais, humanos, proxectos, porque sempre encontrabas unha persoa atenta escoitando atentamente”. Torres Queiruga, que tivo unha fonda e estreita amizade persoal con Piñeiro asegura que conversou con el en numerosas ocasións cando o intelectual decidiu formar parte, como independente, nas listas do Partido Socialista. “Eu, coma todos, estaba un pouco interrogante e pregunteille con ese respecto que lle tiña, e entón el dÃxome con moita enerxÃa: Mira Andrés, cando eu vexo unha cousa en conciencia xa se pode pór todo o mundo en contra que eu vou facer o que debo facer. E iso impresionoume moito”.
Hai moitas e moitas anécdotas máis. Para Isaac DÃaz Pardo “parece ser que na mesa camilla de Piñeiro naceu un adverbio de modo que é xaquelogo. De América, os que estaban metidos nestas cousas de lingua como era Dieste, sabÃan que isto non tiña tradición algunha, pero prestábase a crer que era asÃ, e esa xente chamábanlle xaqueloguistas aos que o empregaban”. Ademais, “unha vez que lle preguntaron a Otero Pedrayo dixo que iso nacera na mesa de Ramón Piñeiro” asegura DÃaz Pardo.
Para Xosé Luis Franco Grande, máis que unha conversa en particular, o que lle impactou foi “unha especie de curso de formación polÃtica que me deu. Hai que situarse no ano 1954, cando España estaba pechada ao mundo, non se falaba das cousas que estaban a acontecer no mundo, e impresionoume moito unha serie de conversas nas que Piñeiro me explicou o mundo que se estaba a facer arredor de nós e no que nós non participabamos porque estabamos pechados”.
Non era a mesa, era Piñeiro
“Foi a personalidade de Piñeiro que se impuña e non a mesa camilla, que era o punto de reunión da xente que o visitaba” asegura Fernández del Riego. Franco Grande engade que visitar a Piñeiro era “unha estación obrigada na viaxe a Santiago”. E debeu ser asà porque todos os que se sentaron naquela mesa lembran perfectamente o dÃa que lles presentaron a Ramón Piñeiro.
“CoñecÃn a Piñeiro de pura casualidade. Eu estudaba en Comillas e un amigo meu presentoumo cando Ãa coller o autobús. Quedei coa sensación de que era alguén moi novo e a partir de entón comezou un contacto epistolar e se transformou nunha amizade que xa nunca se perdeu” explica Andrés Torres Queiruga. Franco Grande lembra que foi Ramón LugrÃs o que lle presentou a Piñeiro e a GarcÃa Sabell a principios de decembro de 1954. “Subimos as 56 escaleiras que habÃa en XelmÃrez ata chegar ao cuarto piso e asà comezou unha amizade que durou toda a vida, con altos e baixos, como debe ser” explica. Tampouco o esquece a escritora Helena Villar, que coñeceu a Ramón Piñeiro grazas ao seu marido, Jesús Rábade. “Foi a primeira persoa que me fixo sentir unha intelectual, é dicir, tratábame de intelectual a intelectual, non de home a muller, cunha igualdade de xénero á que eu non viña afeita de ser tratada. E ese é o recordo máis grande que eu teño deste home, xa que foi moi importante para min nun momento en que estaban a aparecer unha serie de dúbidas sobre se escribÃa eu ou o meu home” apunta Villar.
“Era unha persoa estraña, asegura Torres Queiruga, pero estraña no sentido que era difÃcil atopar alguén asÔ.