Arte por doquier

¿Pode existir a arte fóra dos espazos específicos como son os museos ou centros de arte? ¿Poden os políticos decidir a colocación de esculturas na rúa, sen consultar cos cidadáns, urbanistas ou os propios artistas? ¿Como ha de ser esa obra de arte que se coloca nos espazos públicos? As respostas a estas preguntas comezan a darse hoxe na biblioteca do Consello da Cultura Galega.

O catedrático de Estética Simón Marchán é o encargado de abrir esta tarde unha serie de conferencias que pretenden reflexionar sobre a situación da arte no espazo público. Están coordinada por Marisa Sobrino que asegura que “pretendemos facer unha reflexión sobre a relación, que é bastante problemática e cuestionada, entre a creación artística e o espazo, entendido como cidade pero que, nun plano moito máis xeral, tamén fai alusión á paisaxe”.

¿Problemática?
A principios dos anos noventa (1993) o concello de Vigo decidiu colocar na Porta do Sol de Vigo unha escultura de Francisco Leiro. O Sireno motivou unha reacción popular negativa por considerar que non era o espazo axeitado para a colocación dunha escultura. “O Sireno de Vigo de Leiro foi unha intervención moi contestada no seu momento polo seu sitio angosto e porque estorbaba ao tráfico, pero hoxe é un dos logotipos da cidade de Vigo” explica Marisa Sobrino. Este non é máis que un exemplo de que a arte nos espazos públicos non é algo menor nin anecdótico.

Se falamos do espazo da cidade, cómpre lembrar que “a cidade ten numerosas cousas polo medio: semáforos, anuncios publicitarios, sinais de tráfico … que a arte ve asumido o seu papel por todos eses outros elementos que poboan a cidade. E moitas veces eses elementos e esas creacións son decididas aleatoriamente polos políticos, que se lle ocorre algunha cousa e a meten no medio da cidade” explica Sobrino. Pero ese acto de recorrer a artistas consagrados para “adornar” a cidade está, na súa opinión, desordenado e mal planificado. “Cómpre lembrar que esta obras de arte acaba sendo asumida por todos os cidadáns como icona e símbolo, de aí que debe estar pensada, planificada e asumida”. E sobre isto van as xornadas que comezan hoxe no Consello.

Ademais, moitas das intervencións artísticas que se fan nos ámbitos públicos urbanos teñen carácter efémero e cunha data de caducidade próxima. En Galicia temos dous exemplos claros desa actividade: Kaldarte, as intervencións artísticas na rúa de Caldas de Reis, e “A cidade interpretada”, un proxecto comisariado por Pablo Fanego e promovido polo concello de Santiago que, entre outras intervencións, sacou a escultura de Montero Ríos sita na Praza de Mazarelos para colocala durante uns días na Praza do Obradoiro. Son mostras dese uso artístico dos espazos públicos que comparten ao mesmo tempo outra característica que é a da súa temporalidade.

O programa
“O primeiro é Simón Marchan que é falará do escenario que é o espazo público e do carácter significativo que teñen eses elementos artísticos dentro del, como pode dar identidade ao lugar ou como pode ser un mito humanístico dentro da trama da cidade. É dicir, todas as funcións para significar a memoria da cidade e de determinados personaxes” explica Marisa Sobrino. Por diante quedan unha serie de conferencias, máis próximas á idea de obradoiros para xente interesada nesta temática, que se desenvolverán cada mes. “Hai perfís moi diferentes, desde un debuxante de cómic (François Schuiten) que debuxa cidades do futuro e do presente, ata artistas que son como sinalizadores de cidade (Rogelio López)” explica Marisa Sobrino. Profesionais do ámbito internacional complementados con axentes do ámbito galego achegarán a súa visión sobre o estado actual.

Como colofón a estas xornadas, todas as intervencións se integrarán nun informe final que actuará como un estado da cuestión da situación da arte nos espazos públicos, e máis concretamente no caso galego. Continúase así a cun informe elaborado polo Consello da Cultura Galega no ano 2000 que facía especial fincapé na escultura.