A idea de asociar versos de música está, como é sabido, na base do canto. No entanto, o feito de distribuÃr en forma sonora poemas pensados no seu comezo para a lectura supón un xeito particular de reconciliación entre as dúas formas artÃsticas.
Desde a perspectiva do autor, Manolo Rivas é un firme defensor desta fusión, e se xa na súa antoloxÃa O pobo da noite un CD recollÃa a súa voz a recitar con acompañamento sonoro, A desaparición da neve, obra que presentaba a semana pasada, afonda neste camiño con música de Pulpiño Viascón e de César Morán. Segundo explica o autor, “para min incluÃr un CD no libro non é algo que se pon para que luza máis, senón que é parte constitutiva da obra. Son os poemas no ar, a se mover sobre as ondas da música”.
Audios de A desaparición da neve
1. A enigmática organización
2. Unha chamada perdida
Fonte: Manuel Rivas
A orixe da poesÃa
Nese sentido, Rivas reivindica a poesÃa recitada coma un retorno ás orixes desta arte. “Penso que iso, lonxe de ser algo novo ou experimental, o que fai é levarnos ás mesmas orixes da poesÃa, aos tempos nos que estaba nas rúas, nas tabernas e no espazo público das mans dos trobeiros e dos xograres. É algo que se daba en xeral en moitas partes, e especialmente na nosa tradición. Nese sentido trátase de reconstruÃr a poesÃa, para min o CD é unha parte carnal do libro de poemas. O interesante é que os medios técnicos de hoxe permÃtennos a viaxe Ãntima de ler un libro de poemas en soidade e tamén a posibilidade de viaxar cara a fóra e experimentar a dimensión comunitaria da poesÃa”. Precisamente as posibilidades que achegan as novas tecnoloxÃas á distribución deste tipo de contidos faille albiscar a este autor un futuro de fusións entre a poesÃa e outras artes. “No eido da cultura fanse determinados compartimentos. O teatro contemporáneo racha moito con isto, empregando música, poesÃa ou recursos audiovisuais. E penso que cada vez iremos máis nese sentido de crear espazos e enchelos. En definitiva a literatura é unha loita contra o baleiro, trátase de encher de verbas”.
A música alén do autor
No entanto, aÃnda que son moitas ocasións nas que é o autor quen aposta por esta aproximación entre xéneros, hai casos nos que a fusión se fai dun xeito alleo a el. Foi o caso do poemario Elemental, debut da betanceira Gabriela RodrÃguez. A discográfica Mandeo Récords, tamén da zona, decidiu apostar por estes textos e encargouse facer unha curiosa versión sonora na que contou coa colaboración dalgúns dos máis recoñecidos dobradores do paÃs. “A nós gústanos colaborar para dar a coñecer novos creadores, o libro pareceunos moi bo e propuxémoslle a Gabriela convertilo nun audiolibro. A condición era que ela non podÃa saber nada da produción ata que estivese rematada”, explica Daniel López, responsable do proxecto. “Nós interpretamos o que querÃa transmitir, fixemos música e buscamos a voz máis axeitada a cada caso”.
Voces alleas e efectos sonoros
A versión sonora de Elemental é unha serie de once poemas a cargo doutras tantas voces, acompañados de música e mais, curiosamente, de efectos sonoros. “Contactamos con locutores de dobraxe que toda a xente está a acostumada a escoitar en publicidade ou en cine e mais con músicos e complementamos os textos con ambientes sonoros. Isto ven a conto porque o libro fai moita referencia aos elementos da natureza. O resultado final é moi sorprendente, é a primeira vez que se poden atopar xuntos todo estes nomes nunha única produción”. AÃnda máis sorprendente resulta saber que todos os participantes no proxecto colaboraron de xeito totalmente desinteresado e en moitos casos era a primeira vez que prestaban voz a poemas. “Santiago Fernández, por exemplo, xa estaba acostumado a recitar porque se dedica desde hai moitos anos ao teatro. A outros coma Jorge Ricoy, que lle pon a voz a Deus en filmes coma Os dez mandamentos chocoulles moito participar nun disco asÃ, en xeral quedaron todos moi sorprendidos”, explica López.
Difundir as letras polo ar
A nivel do estudio de gravación “a experiencia resultou moi enriquecedora e gratificante, foi un traballo que coidamos moito e levou moito tempo”. Pola banda da autora, segundo explica López, “quedou moi sorprendida. DicÃa que se xa lle impresionaba que saÃse á luz algo que escribira, aÃnda máis o feito de que outra persoa o recitase e que saÃse xusto o que ela pretendÃa transmitir. Conseguimos, saltando un paso, que o que ela escribiu sexa o que chega agora ao público no disco”, completa. O traballo, que está a chegar estes dÃas ás tendas da man de Lonxa Cultural, xa deu pé a que en Mandeo Récords estean a pensar e novos lanzamentos que entrecrucen son e literatura. “Funciona moi ben á hora de difundir a literatura. Nunha charla que demos nun colexio de Curtis, puxemos os poemas e todos os rapaces, desde os pequenos ata os de dezaseis anos, quedaron todos escoitando atentamente, e todo o mundo quixo despois escribir poesÃa”.
Audios de Elemental
1. Lume Eterno (Voz de Jorge Ricoy)
2. In-Vento (Voz de Beatriz Bravo)
Fonte: Mandeo Récords
A perspectiva do músico
Rodrigo Romanà foi o responsable de achegarlle música aos poemas de Avilés de Taramancos que fan parte da FotobiografÃa sonora que sobre este poeta, xa falecido, acaba de publicar Ouvirmos. Segundo explica este músico “os temas son en realidade a reedición dunha gravación de 2003 que se fixo con moitvo do DÃa das Letras dedicado a Avilés”. Aquel disco “foi unha iniciativa miña para o homenaxear, unha especie de tributo no sentido en que, se ben eramos amigos, eu non tiña a medida exacta da súa categorÃa poética, tiveron que pasar anos ata que me decatei de que era un monstro da literatura”. Romanà atopouse entón co reto de traballar sobre os textos dun coñecido que, para máis, estaba ausente. “Musicar poesÃa e algo tremendamente complicado, resulta moi distinta a letra dunha canción do que un poema para musicar. Non sabes se estás desfigurando a visión do autor. Cando está vivo pode transmitirche a súa interpretación, e noutras experiencias neste campo contei coa colaboración dos propios poetas, pero cando está morto non hai xeito. Por outra parte, resulta difÃcil atoparlle a musicalidade ao texto e traducilo en ritmo e notas. Neste caso en concreto contaba cunha fonte de inspiración clara que era a mestizaxe presente en Avilés”.
A importancia musical
Romanà tamén coincide coas posibilidades de difusión que lle achega o son ao texto poético. “A música, desde o comezo da historia, faise para lembrar cousas que sen ela entrarÃan dun xeito máis difÃcil. Desde os salmos da Biblia ata os rezos budistas ou coránicos, os ritmos serven para meter cousas na cabeza, e extrapolando iso podemos dicir que a música con texto chega a moita máis xente que o texto só. É unha vÃa de divulgación máis fácil, e por iso tamén lles gusta a moitos poetas”.
Audios: Avilés de Taramancos:FotobiografÃa sonora
1. ChachauÃ
2. O Piano
Fonte: Rodrigo RomanÃ
Obviamente, os casos sinalados non son máis que unha mostra pequena dunha tendencia que se está a afianzar nos últimos anos no noso paÃs. E é que a colaboración entre músicos e poetas está moi viva, e as novas tecnoloxÃas permiten a sinxela difusión de proxectos que noutros tempos poderÃan ter difÃcil saÃda no mercado editorial. Só no web de A Regueifa, atopamos, por exemplo, a versión do poemario BerlÃn que fixo MarÃa Lado co dúo Fanny e Alexandre, ou o ZOOMMM textos biónicos de EstÃbaliz Espinosa. De xeito semellante, distintas propostas fusionan versos con video, fotografÃa ou outras artes. ¿Será mestizo o futuro dos versos?