A exposición trata, entre outras cuestións, a importancia política de Galicia coma reino na configuración política da Península medieval, a loita entre os nobres e a monarquía polo poder ou a importancia dos dominios nobiliarios. As conexións atlánticas do país, o comercio, o monacato ou a decadencia das liñaxes nobles galegas son outros ámbitos que se poden comprender mellor achegándose esta proposta.
Para alén de compilar pezas, a exposición supuxo un importante traballo de investigación así coma a elaboración de materiais coma mapas ou cronoloxías de grande interese para coñecer a nosa Historia. Segundo explica Pato, aínda que hai moitas investigacións sobre a Galicia da época e se introducen referencias nos libros de texto, o certo é que punto de vista sobre a Idade Media continúa sendo o paradigma da reconquista e da repoboación. Entón esta imaxe exemplifica que aínda carecemos de elementos básicos para a investigación histórica desta época, coma cronoloxías mapas e diagramas. E cando se queren para unha exposición ou un evento deste tipo, teñen que ser elaborados ex-novo.
Logo de rematar en Ourense, a mostra comezará esta primavera a súa andaina en Monforte amosando todas as súas pezas orixinais. A posteriori, boa parte dos contidos da mesma servirán de base para o futuro centro de interpretación que se instalará na torre da vila de Lemos. O proxecto, que reuniu unha ampla selección de pezas orixinais da nosa Idade Media, contou co comisariado de Anselmo López Carreira e de Sabela Pato, e montouse co apoio da Dirección Xeral de Turismo e mais do Xacobeo, ademais da colaboración do Concello de Monforte.
Mapa do Reino de Galicia
Ao longo da Idade Media Galicia era unha entidade xeográfica e política recoñecida en toda Europa e áreas colindantes. Na cartografía a zona noroccidental da península coñecese todo este tempo como Galicia, e é á área baixo dominio musulman a que se denomina Hispania. Fonte: Sabela Pato. Da terra de Lemos ao Reino de Galicia Terceira Persoa
Mapa de M. Lafuente
Este mapa introduciuse na mostra para facer referencia a como se trata Galicia na historiografía tradicional, na que se oculta como realidade política. É un mapa de 1850 fundamental para a historiografía, o autor traduce Jalikia, que é o termo dos musulmáns para falar da antiga Gallaecia, por Reino de León. Fonte: Sabela Pato. Da terra de Lemos ao Reino de Galicia Terceira Persoa
Cabaleiro en cota de malla
Esta imaxe do cabaleiro fai referencia á sociedade estamental de Galicia na Idade Media. Á nobreza encoméndaselle a función de defender a sociedade. A peza apareceu no castelo de Araúxo, en Lobios, e fai referencia a esta actividade. Os castelos son expresión da territorialización feudal no interior do reino, alén de ser mostra de arquitectura defensiva. Fonte: Sabela Pato. Da terra de Lemos ao Reino de Galicia Terceira Persoa
Furna do abade Espasando
A organización do territorio complétase coa rede monástica que chega ás zona agrarias mais afastadas, desde a época sueva. Esta furna pertence ao antigo mosteiro de S. Vicente do Pino, que era o que artellaba o territorio na Terra de Lemos. Data do século X, unha data bastante temperá, aínda que temos pezas anteriores coma a lauda fundacional de S. Pedro de rocas do VI. Estas pezas amosan o vigor dunha tradición monacal moi temperá e amosa que o espazo non estaba baldío e que existía unha continuidade poboacional, xa estaba había habitantes antes da reconquista. Fonte: Sabela Pato. Da terra de Lemos ao Reino de Galicia Terceira Persoa
O Foral do Bo Burgo de Castro Caldelas
O que nos amosa a historia é que a teórica pirámide de poder do sistema feudal non era así. Había unha serie de poderes en constante litixio entre os señores feudais legos e monacais, ás veces aliándose coa monarquía que tiña un concepto mais centralizador. Outro poder na liorta son as cidades, que precisan desligarse dos señores feudais e nas que se apoia o monarca para tirarlles poder aos señores feudais. Entón a monarquía crea cartas forais que recoñecen os dereitos dos veciños da cidades e a organización municipal. O foral de Castro Caldelas é un destes documentos, que foi concedido por Fernando II en 1170 e traduciuse en 1228 ao galego. Este é o primeiro documento que se conserva en galego ao norte do río Miño. Fonte: Sabela Pato. Da terra de Lemos ao Reino de Galicia Terceira Persoa
Epifanía de Santo Estevo de Ribas de Miño
O románico é a expresión plástica da plenitude da sociedade galega. A peza probablemente pertence ao obradoiro do Mestre Mateo, polo seu estilo, e está vencellado entón ao Pórtico da Gloria. É unha peza excepcional que estivo enterrada moitos anos na base de San Estevan de Ribas de Miño. Estes traballos son tamén a expresión dun reino plenamente integrado na elite da cultura europea. Só así se pode entender o Pórtico da Gloria e mesmo a tradición lírica recollida nos cancioneiros. Fonte: Sabela Pato. Da terra de Lemos ao Reino de Galicia Terceira Persoa
Tombo A
É un documento excepcional, mandouno facer o arcebispo Xelmírez, e recolle as doazóns e os privilexios que lle fixeron á igrexa compostelá os devanceiros de Afonso VII. Realmente é unha operación de mercadotecnia para estimular a xenerosidade deste rei. As doazóns non están ordeadas cronoloxicamente, senón segundo a relación que o doante ten con Afonso VII. Faise arredor do 1129 e amosa o equilibro institucional do reino. O feito de que estea elaborado na igrexa e dirixido ao rei permite ver a estreita alianza entre a igrexa compostelá e a realeza co trono en León, amosa a bicefalia do reino. Fonte: Sabela Pato. Da terra de Lemos ao Reino de Galicia Terceira Persoa
Mapa do reino de Afonso VI e de Urraca
É un mapa político que amosa ata onde chegou o Reino de Galicia. Fonte: Sabela Pato. Da terra de Lemos ao Reino de Galicia Terceira Persoa
Foro partido por ABC e Moeda da Traslatio
Falan do agromar que experimentan as sociedades europeas en xeral e a galega en particular entre os séculos XI e XIII. Os dous elementos son sintomáticos das bases deste esplendor que son o desenvolvemento agrícola e mais o comercio. En Galicia a agricultura vese favorecida co contrato de foro, que garante a posesión prolongada da terra. As moedas son expresión do dinamismo do comercio. Esta moeda de Fernando II ten a imaxe do traslado do apóstolo, e é moi interesante porque está acuñada na ceca compostelá. Aquí facíase moeda e iso tamén fala do poder daquel reino. Fonte: Sabela Pato. Da terra de Lemos ao Reino de Galicia Terceira Persoa
A tumba de inés de castro
Pasamos á Baixa Idade Media. No marco do litixio entre a nobreza e mai a entende formada pola monarquía e o episcopado, a nobreza busca desprenderse do poder da Igrexa. Para isto, optan por unha proposta atlantista. Deste xeito vencéllanse a Portugal con alianzas matrimoniais, entre outras fórmulas. Coa nobreza están tamén as cidades, que ven que unha opción atlantista beneficia o comercio. Os Condes de Lemos están presentes en todo este litixio, e unha das imaxes mais representativas pode ser a tumba de Inés de Castro, que pertence a esta liñaxe e casa cun dos reis de Portugal. Na tumba vemos como alterna o escudo dos Castro co do reino de Portugal. Fonte: Sabela Pato. Da terra de Lemos ao Reino de Galicia Terceira Persoa
Portapaz do Conde de Benavente
A opción atlantista fracasa, e a partir deste momentos as grandes liñaxes galegas vanse substituíndo con outras foráneas. No século XV xa coincide coa revolución irmandiña. Este portapaz dóallo o Conde de Benavente á catedral de Ourense logo da contenda que mantivera cos Osorio, última liñaxe dos Condes de Lemos. Durante a loita houbo grandes desfeitas na catedral e o portapaz é un xeito de gañar o favor da catedral e se redimir polos destrozos. Logo de gañar o de Benavente, favorecido polos reis católicos, escíndese o Bierzo das posesións dos Lemos, polo que tamén vemos neste momento como se configura o mapa da actual comunidade autónoma, que ata entón non coincidia. Fonte: Sabela Pato. Da terra de Lemos ao Reino de Galicia Terceira Persoa
Da terra de Lemos ao Reino de Galicia Terceira Persoa