Amosamos todas as pistas para saber quen é quen neste panorama agora mesmo.
Quén publica:
O panorama editorial galego é escaso. Empresas pequenas fan tiraxes máximas que roldan os mil exemplares, maioritariamente de obras infantís e xuvenís, mentres propostas de autoedición manteñen o facho da BD para adultos.
En canto a editoras podemos falar das seguintes:
Difusora: A súa produción ata o momento centrouse na serie Historias de Galiza na que diferentes autores fan historias curtas ambientadas en diferentes momentos da cronoloxía do país. Tamén publicaron unha adaptación a banda deseñada de A esmorga nun volume de homenaxe a Eduardo Blanco Amor.
Faktoría K: Editora que publica, en colaboración co colectivo BD Banda, unha colección de BD centrada no público infantil e xuvenil. Ademais, nos últimos anos ampliou o seu catálogo con outros produtos. Fai unha tiraxe en galego e outra en castelán dos seus produtos e aposta por combinar as librarías xeralistas e as especializadas.
Faktoría K
Lea / Embora: Dúas pequenas editoras que inclúen nos seus catálogos unha mínima representación de banda deseñada. No caso da primeira, trátase de obras gañadoras do Premio Castelao e no da segunda, da recuperación de traballos do histórico Xaquín Marín.
Lea edicións
Edicións Embora
El Patito Editorial: Nada en 2007, ten na BD, principalmente infantil e xuvenil, un dos seus principais activos. Publica en galego e en castelán e distribúese tanto en librarías xeralistas coma especializadas. Un dos seus proxectos é a Colección de Clásicos da Historieta Galega, que pretende recuperar os traballos históricos da BD do país e mais a colección Universo Galimatías, centrada en público xuvenil e que recupera traballos de autores galegos publicados fóra do país.
El Patito Editorial
Retranca editora: Iniciativa empresarial de Kiko da Silva que publica desde finais de 2007 a revista de humor gráfico Retranca, centrada no humor gráfico e a BD humorística. Tirou dous volumes monográficos recompilando traballos de Luís Davila e de Alberto Guitián.
Revista Retranca
Toxosoutos: De novo cos lectores máis novos coma obxectivo, publicou proxectos puntuais e mantén en catálogo como proxecto estrela a serie Os Barbanzóns de Pepe Carreiro, pendente de novos títulos desde hai anos.
Editorial Toxosoutos
Xerais: Unha das maiores editoras de Galicia presta unha certa atención á BD. A súa última publicación foi a triloxía As aventuras de Maxi Torres de Fran Jaraba. Anunciou o seu interese en continuar a publicar traballos de cómic.
Edicións Xerais
Do CumioEsta editora xeralista iniciou en 2008 a edición de Bícame Profe, serie manga á que pretende sumar outros lanzamentos.
Do Cumio
Urco editora Esta empresa especializada en terror e fantasía lanzouse á bd coa serie Gallaecia, de carácter bimestral. En 2009 incrementou o seu catálogo con Purgatorio.
Urco Editora
Demo editorial Proxecto vencellado ao autor Manel Cráneo que iniciou a súa andaina en 2009 co lanzamento de Os lobos de Moeche. Segundo anuncia, pretende afondar na publicación de BD de ambientación histórica.
Urco Editora
Os colectivos de autoeditores e afeccionados son os que están a conseguir unha maior proxección da edición galega de BD:
BD Banda: Asociación de afeccionados á BD que centra a súa actividade na publicación homónima, primeiro fanzine e agora revista profesional. O seu traballo valeulles o recoñecemento do Saló de Barcelona e a súa edición do álbum As serpes cegas levou o Premio Nacional de Cómic 2009. A maiores, desenvolven diferentes traballos de dinamización, organizando xornadas, exposicións e promovendo iniciativas didácticas.
BD Banda
Cerditos de Guinea Cómics: Selo co que o autor Gochi desenvolve as súas publicacións. Logo do fanzine que comparte nome co proxecto, e de varias publicacións para concellos, desenvolve unh serie de álbums que ten coma protagonista o pirata Trasmallo. No último ano, ampliou a súa actividade coa tradución para o galego de obras francesas e españolas.
Cerditos de Guinea Cómics
Fuck Cómics: Colectivo vigués de autores que desenvolven desde hai varios anos o fanzine Fuck Cómics e que lanzou en 2010 o monográfico Tiras cíclicas. Algúns dos seus membros están a conseguir certa proxección no exterior.
Fuck Cómics
Mariano Casas: Autor que leva anos a desenvolver múltiples iniciativas no campo dos fanzines. A entre outras propostas propostas destaca a serie Las historias de Mariano, onde mestura relatos autobiográficos e ficción.
Mariano Casas
Polaqia: Asociación que congrega unha ducia de autores. Desde 2001 tirou arredor dunha vintena de títulos, maioritariamente en formato comicbook e en galego. Mantén ademais a publicación periódica Barsowia que foi galardoada en dúas ocasións no Saló del Cómic de Barcelona. As súas últimas apostas son abrir o seu traballo de edición a autores de fóra do colectivo e unha liña de novelas gráficas que abren á lingua castelá.
Polaqia
Sinónimos de lucro: Nado en 2009 este fanzine leva xa dous números amosando traballos de autores como David Braña, David Buceta, Fran Freijanes ou Gabriel Iglesias.
Sinónimos de lucro.
Quén a crea e qué fai: Obras e autores
Na actualidade a cifra de autores de BD galegos en activo, tanto en Galicia coma no exterior, rolda o medio cento de nomes. No entanto, só unha minoría consegue vivir do seu traballo, combinándoo na práctica totalidade dos casos coa ilustración ou co humor gráfico. Son as editoras españolas, mediante a edición de álbums ou revistas as que están a conseguir unha maior proxección destes creadores, que nalgúns casos están a conseguir saír fóra das fronteiras do Estado. Incluímos aquí publicacións realizadas por autores galegos a partir de 2008, agás no caso de series iniciadas con anterioridade.
As nosas fichas dos autores galegos de BD
Todas as publicacións do sector
EN GALEGO
Publicacións periódicas
Sinónimos de lucro. Semestral. Varios autores. 2009
Galimatías. Quincental. Varios autores. El Patito Editorial 2009
Catalizador. Varios autores. Proxecto Galauda. 2009
Retranca (revista de humor gráfico). Mensual. Varios autores. Retranca edicións. Desde 2007
BD Banda (revista). Varios autores. Aperiódica. Asociación Cultural BD Banda Desde 2007
Barsowia. Semestral. Varios Autores. Asociación Cultural Polaqia, Desde 2003
O tebeo do Salón de Cangas. Anual. Varios autores. Concello de Cangas. Desde 2003
O fanzine das xornadas. Anual. Varios autores. Casa da Xuventude de Ourense. Desde 1994
Fuck Comics. Varios Autores. Aperiódico. Colectivo Fuck Cómics. Desde 2006
GZ Crea. Varios Autores. Anual. Dirección Xeral de Xuventude. Desde 2005
BD Banda (números 1-6, fanzine) Varios Autores. Asociación Cultural BD Banda (2001-2005) extinto
Monográficos
Vento do norte. David Digilio e Alex Cal. El Patito Editorial. 2010
Galimatías ano 0. Varios autores. El Patito Editorial. 2010
A velliña vella. Manuel Busto Magdalena. Fundación Vicente Risco. 2009
Centoloman. Rodrigo Cota e Jano. Rei Zentolo. 2009
Doentes. Brais Rodríguez. A.C. Entre Bambalinas. 2009
Enigma soterrado. Fausto Isorna. El Patito Editorial. 2009
Misterio no fondo do mar. Bunker Graphics. Museo do Mar de Galicia. 2009
Coñecía Darwin a serpe das sete cabezas? Idoia de Luxán. Fundación Centro de Estudos Eurorrexionais Galicia-Norte de Portugal. 2009
El monte de las ánimas. David Rubín. SM. 2009
Amadís de Gaula. Ricardo Gómez e Emma Ríos. SM. 2009
Hexed. A marca de Lucifer. Michael Alan Nelson e Emma Ríos. El Patito Editorial. 2009
Habitación 13. Álvaro López. Polaqia. 2009
Cómo facer un cómic. Lewis Trondheim e Sergio García. Faktoría K de Libros. 2009
Os cinco loitadores 1. A cidade dos repudiados. Jerry Frissen e Bill. Cerditos de Guinea Cómics. 2009
Gárgolas 1. O viaxeiro. D-P Filippi e J. Etienne. Cerditos de Guinea Cómics. 2009
Fito e Pita. Alberto Guitián. Retranca Editora. 2009
Mensaxes. Mariano Casas. El Patito Editorial. 2009
O lobo da xente. Moxom. Fundación Risco/Bd Banda. 2009
O máxico arrecendo e outras historias. Fran Bueno. El Patito Editorial. 2009
Os lobos de Moeche. Manel Cráneo. Demo Editorial. 2009
Corresponsabilidade na casa. Luís Sendón. Concello da Coruña. 2009
Corresponsabilidade na escola. Luís Sendón. Concello da Coruña. 2009
Compañeiros. Homenaxe ás vítimas do Portiño. José Tomás. CMRH Coruña. 2008
As serpes cegas. Felipe Hernández Cava e Bartolomé Seguí. BD Banda. 2008.
Galiza acorda. Carlos Sardiña e María Xesús Arias Rei. Radiofusión. 2008
Tolos. Xosé Tomás. Universidade da Coruña, 2008
A conta atrás. Carlos Portela, Sergi Sanjulián. Faktoría K de Libros, 2008
O boneco. Miche Alzéal. Faktoría K de Libros. 2008
Os amigos de Archimboldo Roque. Jacobo Fernández. Faktoría K de Libros. 2008
Home Sweet Home. Eduardo Galán. El Patito Editorial/Feima. 2008
Os cinco narradores de Bagdad. Vehlmann e Duchazeau. Faktoría K de Libros 2008
Os compañeiros. A orde da pedra. Miguelanxo Prado. El Patito Editorial-Feima. 2008
Series
Purgatorio. Marcial Martínez Bascoy. Urco Editora. 2009
Gallaecia. Miguel Ángel Vigo Baleirón e Iván Rodríguez Arós. Urco Editora. 2008
Aventura no camiño de Santiago. Primitivo Marcos. El Patito Editorial. 2008
Bícame Profe. Kazuma Kodaka. Do Cumio. 2008
Historias da Galiza. Carlos Rafael e VVAA. Difusora. 2008
Palmira e Marcial, odisea medioambiental. Fran Bueno. Xunta de Galicia 2007
Chu chu. Kike Benlloch. Polaqia 2007
Trasmallo: O tesouro de Carraxe. Gochi. Cerditos de Guinea 2008
Trasmallo e a Santa Compaña. Gochi. Cerditos de Guinea 2007
Os Barbanzóns: A noite de Samaín Pepe Carreiro. Toxosoutos 2005
Os Barbanzóns: No solpor da prehistoria Pepe Carreiro. Toxosoutos 2004
Os Barbanzóns: Baroña ou morte Pepe Carreiro. Toxosoutos 2003
As aventuras de Maxi Torres.Terra Libre. Fran Jaraba. Xerais. 2008.
As aventuras de Maxi Torres. Campos de Cuba Fran Jaraba. Xerais 2004
As aventuras de Maxi Torres. Cita na Habana. Fran Jaraba. Xerais 2000
EN CASTELÁN
Publicacións periódicas
Tiras cíclicas. Humor corrosivo para paladares selectos. Davida. A.C. Fuck Cómics. 2010
BD Banda (revista semestral). Varios autores. Asociación Cultural BD Banda desde 2007
Carne líquida (números 1 a 7). Varios autores. Desde 2002
Cabezudo (dous números). Martín Romero. Autoeditado. 2005
La patrulla caspa (números 1 e 2). Varios autores. 2004-2007
ETT (1 e 2). Varios autores. Desde 2007
Monográficos
North Wind. David Digilio e Alex Cal. El Patito Editorial. 2010
De sangre y ron mi cuba. Fran Jaraba. Glénat. 2010
Peter Petrake. De los años 70 al siglo XXI. Miguel Calatayud. El Patito Editorial. 2009
El monte de las ánimas. David Rubín. SM. 2009
Amadís de Gaula. Ricardo Gómez e Emma Ríos. SM. 2009
Hexed. Michael Alan Nelson e Emma Ríos. El Patito Editorial. 2009
El Dios Mofeta. Diego Blanco. Autoeditado. 2009
Harry Pórrez y el as en la manga de Condermort. Bernardo Vergara y Víctor Rivas. Ediciones El Jueves. 2009
Mensajes. Mariano Casas. El Patito Editorial. 2009
Los compañeiros. La orden de la piedra. Miguelanxo Prado. El Patito Editorial 2009
Luces / Farwest. Mariano Casas. Auteodición. 2009.
Marcopola la isla remera. Jacobo Fernández. Bang! Ediciones. 2009
El Corazón de los árboles. Miguel B. Núñez. Polaqia 2009
Cuimhne. El Fuego Distante. Kike Benlloch e José Domingo. Dolmen. 2008
Las serpientes ciegas. Bartolomé Seguí y Felipe Hernández Cava. BD Banda 2008
Estampas malignas. Alfons Figueras. El Patito Editorial. 2008
Romeo y Julieta. David Rubín. SM 2008
Tirante el blanco. Miguel Porto. SM 2008
Cuaderno de Tormentas. David Rubín. Planeta de Agostini. 2008
Watman. David Buceta. FX Gràfix. 2008
Alter Ego. Alberto Vázquez. Bizancio. 2008
Law&Co. David Braña. Seventeen Cómics/FX Gràfix. 2008
DOS. Primeros síntomas. David Braña. Editorial Drakul. 2008
Gorka. El Viento de Odei. Carlos Portela, Sergi Sanjulián, Fernando Iglesias. Dolmen Editorial. 2008
Prime Time Holocausto. Álvaro López. Polaqia. 2008
Doctor Mortis. Alfons Figueras. El Patito Editorial. 2008
Tierra Libre. Fran Jaraba. Xerais. 2008
Los cinco narradores de Bagdad. Vehlmann e Duchazeau. Faktoría K. 2008
Rara Avis. Benlloch e Suárez. Polaqia 2008
La Cuenta Atrás. Carlos Portela e Sergi Sanjulián. Faktoría K. 2008
Napoléon est Mort. La Campaña de su Vida. Matías Membiela Pollán, Horacio Vernet. Camiño do Faro. 2008.
Series
Aventura en el Camino de Santiago. Primitivo Marcos. El Patito Editorial. 2008
Los Babilonios. Sesé Mosquera. Saure 2008
Los Pintapiedras. Sesé Mosquera. Saure 2007
Los heresiarcas 1: El alma hueca Carlos Portela e Das Pastoras. Norma Editorial 2003
Los heresiarcas 2: Los caminos invisibles. Portela e Das Pastoras. Norma Editorial 2006 Las nuevas aventuras de Esther. Carlos Portela e Purita Campos. Glénat 2006
Las nuevas aventuras de Esther 2. Carlos Portela, Purita Campos. Glénat 2008
Las historias de Mariano 3. Mariano Casas. Autoeditado 2008
Las historias de Mariano 2. Mariano Casas Autoeditado 2007
Las historias de Mariano. Mariano Casas Autoeditado 2005
A prueba de balas (3 números) Enma Ríos. Polaqia 2003-2005
Tierra Libre. Fran Jaraba. Xerais. 2008.
Campos de Cuba Fran Jaraba. Xerais 2004
Cita en la Habana. Fran Jaraba. Xerais 2000
Tamén hai títulos dos Barbanzóns en castelán
Noutros idiomas:
Inglés
G.I.JOE Operation Hiss #1 Brian Reed e Alex Cal. IDW. 2009
G.I. Joe Origins. Chuck Dixon e Alex Cal. IDW. 2009
Strange. Mark Waid e Emma Ríos. Marvel 2009
Wolverine: Revolver. Das Pastoras e Victor Gischler. Marvel 2009
Ramen-o-Rama en Popgun. David Rubín. Image 2009 Ç
Runaways 10. Emma Ríos e Christopher Yost. Marvel 2009
The Stand-in. Alex Cal e Jim Krueger. Ardden Entertainement. 2009
Marvel Assistant-Sized Spectacular 1. D-man. Xurxo Penalta e Brian Patchett. 2009
Fear Agent. Xurxo Penalta e Rick Remender. Dark Horse. 2009
Wolverine: Switchback. Das Pastoras e Joseph L. Clarck. Marvel 2008
Hexed. Emma Ríos e Michael Alan Nelson. Boom! Studios. 2008
Spider-man 24 hours. Alex Cal. Marvel 2008
Noble Causes. Jay Faerber, Fran Bueno. Image 2005-2008
North Wind. David DiGilio, Alex Cal. Boom 2007
Francés
Hors d' atteinte. David Rubín. Rakcham 2008
Le Manoir des Murmures David Muñoz, Tirso Cons, Javi Montes. Humanoïdes Associés 2007
Le Manoir des Murmures 2 David Muñoz, Tirso Cons, Javi Montes. Humanoïdes Associés 2008
Dayal de Castaka. Jodorowsky, Das Pastoras. Humanoïdes Associés 2007
Italiano
La sala da tè dellorso malese. David Rubín. Tunué 2009
Dove nessuno può arrivare. David Rubín. Tunué 2007
Checo
Čajovna u malajského medvěda. David Rubín. Sýpka. 2009
Do mesmo xeito, a maior parte da ampla obra de Miguelanxo Prado pode atoparse en múltiplas edicións en todo o mundo.
Onde coñecelos: Os festivais
Malia á escasa forza industrial (que non creativa) do sector, Galicia conta cun dos festivais de BD máis importantes do Estado canda ao Saló del Còmic de Barcelona. Viñetas desde o Atlántico congrega cada mes de agosto na Coruña, desde 1998, máis de 60.000 persoas e un bo feixe de autores de prestixio internacional. Exposicións, presentacións e actividades cunha orientación especialmente divulgativa fan deste evento, que dirixe Miguelanxo Prado, un referente fundamental. A unha escala moito menor, as Xornadas de Banda Deseñada de Ourense serven desde hai dúas décadas como un punto de encontro fundamental para autores e afección galega cada mes de outubro. Ao tempo, permiten dar a coñecer o traballo de novos autores e facilitan as relacións con creadores foráneos, especialmente de Portugal e España. Outros encontros como Pontevedra e, especialmente, Cangas, están a consolidarse coma citas de importancia para os afeccionados do país.
Web das Xornadas de Ourense
O Salón de Cangas
Apoio institucional:
Nos últimos anos a BD galega está a contar, por vez primeira cun apoio institucional por parte do Goberno da Xunta. A presenza con stands unitarios en salóns internacionais (Barcelona, Angoulême) e dentro de espazos xenéricos (Boloña, Frankfurt, Guadalaxara A Habana) quere promover o coñecemento internacional dos nosos autores. Exposicións actuais e históricas, produtos multimedia e outros traballos de divulgación xeral compleméntanse con accións en sectores concretos. Formación e achega de fondos a bibliotecas e centros de ensino, proxectos con librarías e a convocatoria das primeiras bolsas de apoio á creación de BD amosan o principio dun camiño que busca a consolidación dunha industria galega neste campo.
Canda ao apoio autonómico diferentes concellos (A Coruña, Cangas, Ourense, Pontevedra, Compostela, Rianxo, Moaña, Valadouro, Arteixo...) ou deputacións manteñen apostas puntuais por este medio apoiando xornadas ou certames. Nese sentido destaca a convocatoria do Premio Castelao desde a Deputación da Coruña. Pola súa banda o Consello da Cultura Galega creou, a través o portal culturagalega.org, un espazo na rede específico dedicado á banda deseñada que conseguiu converterse nun referente informativo.
Premios:
A existencia de premios, aínda que puntual, supuxo nos últimos vinte anos unha vía fundamental para potenciar o traballo dos autores. Neste sentido os certames que foron xurdindo desde as Xornadas de Banda Deseñada de Ourense xa desde os primeiros anos 90 conseguiron, malia ás mudanzas de nome, unha continuidade e un nivel destacado que na actualidade se reflicte no seu primeiro premio,que outorga 3.000 euros a unha historia curta. A maiores, desde 2005 o Premio Castelao de Banda Deseñada favorece a creación e publicación anual dunha obra longa cunha dotación de 6.000 euros. Os traballos premiados están a conseguir, ademais, unha certa proxección exterior con traducións ao español. Canda a estes, pequenos certames coma o de Cangas ou o do Valadouro manteñen as oportunidades para novos autores. A última aposta neste sentido son as Axudas de Apoio á creación da Consellaría de Cultura, que buscan facilitar a aparición de obras longas.
Os concursos de BD na nosa sección certames
Colectivos:
A Asociación Galega de Profesionais da Ilustración está a se amosar nos últimos anos coma o referente que agrupa no seu seo boa parte dos autores galegos de BD. Canda a ela, os colectivos de autoedición e representantes de festivais e de bibliotecas, a Consellaría de Cultura promoveu a creación da Mesa pola BD, un punto de encontro onde se debaten as accións de apoio ao sector.
Web da AGPI
Bibliotecas:
Malia a que escaso numericamente, o traballo encol da banda deseñada no ámbito bibliotecario que se está a desenvolver nas bibliotecas municipais da Coruña, Gondomar ou Moaña está a amosar as posibilidades que ten este medio á hora de chegar ao público. Os centros coruñeses están a participar nunha rede ibérica de bibliotecas que buscan potenciar e integrar axeitadamente a novena arte. Canda a eles, está en proxecto a creación dunha Bedeteca en Compostela da man da Consellaría de Cultura no marco da Biblioteca Pública Ánxel Casal.
Blog das bibliotecas da Coruña
Web da Biblioteca do Porriño A nosa ficha da Biblioteca González Garcés
Web da Biblioteca Ánxel Casal
Reportaxe sobre as bibliotecas galegas e a BD
Máis información e contactos:
O referente fundamental de información sobre a banda deseñada galega é Soportal BD do web Culturagalega.org. Esta é unha canle especializada na que se poden atopar novas, reportaxes e un completo catálogo da produción e autores galegos, tanto actual como histórica. A maiores, unha boa mostra dos traballos dos autores e artigos de opinión completan unha oferta que contribúe en boa medida ao despegue desta arte desde a súa creación en 2001. En paralelo, nos últimos anos están a se multiplicar os webs e mais os blogs persoais nos que distintos autores amosan os seus traballos e explican proxectos. A nivel audiovisual, en 2008 o documental 35 anos de historieta galega (2008) fai un resumo da evolución da novena arte no país mentres Na procura da besta segue o poceso creativo dun grupo de creadores.
Máis textos sobre BD:
O noso tema sobre historia da BD galega
Reportaxe sobre a evolución da BD galega a partir do ano 2000
